Sách báo là kho tàng tri thức, mở cửa lâu đài trí tuệ và tâm hồn con người. Tuy nhiên, trong thời kỳ bùng nổ của công nghệ, trẻ em được tiếp cận sớm với các thiết bị hiện đại (điện thoại, máy tính, tivi…) cùng nhiều ứng dụng trực tuyến, từ đó các em bị thu hút bởi tính hấp dẫn, tương tác thông minh, đa phương tiện.
Vì vậy, nếu không có sự định hướng từ gia đình, nhà trường, trẻ sẽ ngại đọc sách và xa dần văn hóa đọc.
 |
| Sách mang đến cho các em nhiều điều bổ ích. |
Sáng tạo nhiều hình thức đọc cho học sinh
Hình thành thói quen và kỹ năng đọc sách cho học sinh từ khi còn bé là yếu tố quan trọng góp phần phát triển văn hóa đọc trong nhà trường và cộng đồng. Hiện nay, nhiều trường học đã và đang có những giải pháp sáng tạo nhằm tạo thói quen cho học sinh tiếp cận với sách, báo, nhất là những ấn phẩm phù hợp với lứa tuổi.
Cô giáo Phương Thường (Trường Tiểu học Đại Nài, TP Hà Tĩnh) cho biết: Để tạo thói quen đọc sách cho các học sinh, Nhà trường đã có nhiều giải pháp khơi gợi niềm đam mê đọc cho học sinh như: đọc sách theo nhóm, đọc sách theo sở thích, đọc sách cùng em, đọc và viết cảm nhận, vẽ sách theo sơ đồ tư duy...
Cách làm này đã tạo được động lực đọc sách, báo mỗi ngày cho các em học sinh. Từ đó, các em thấy được những giá trị tốt đẹp mà văn hóa đọc mang lại.
Những năm gần đây, văn hóa đọc được các cấp ngành, địa phương quan tâm hơn trước. Nhiều hoạt động khuyến khích niềm đam mê đọc sách trong cộng đồng, đặc biệt là thanh thiếu niên, nhi đồng được tổ chức.
Có thể kể đến những hoạt động nổi bật như: cuộc thi Đại sứ Văn hóa đọc; xếp sách nghệ thuật; vẽ tranh theo sách dành cho thiếu nhi; tuyên truyền, giới thiệu sách; quyên góp sách ủng hộ thư viện nhà trường, tặng các bạn học sinh vùng khó khăn... Hình thức tổ chức cũng đa dạng, đổi mới, sáng tạo.
Thứ bảy hằng tuần, Trường THCS Đoàn Kết (TP Lai Châu) dành 15 phút đầu giờ để giới thiệu những cuốn sách hay. Mỗi tuần, các lớp phân công một bạn có nhiệm vụ tìm và giới thiệu nội dung một cuốn sách mình tâm đắc trước lớp.
Nhờ hoạt động này mà các em biết đến và tìm đọc những cuốn sách bổ ích, hình thành niềm đam mê khám phá những lĩnh vực mình yêu thích
qua sách.
Em Trần Hoàng Nam, học sinh lớp 7A5, Trường THCS Đoàn Kết chia sẻ: “Ở trường em, hoạt động giới thiệu sách được duy trì đều đặn. Lớp em còn tổ chức thi giới thiệu sách, có chấm và trao giải. Mỗi bạn tìm một cuốn sách hay, ý nghĩa và quay video thuyết trình về cuốn sách đó gửi lên zalo lớp. Việc này tạo hứng thú và giúp chúng em tự tin hơn”.
Ở Trường Tiểu học số 1 (TP Lai Châu), mỗi lớp đều xây dựng 1 tủ sách riêng, sắp xếp gọn gàng, trang trí đẹp mắt. Các đầu sách chủ yếu từ xã hội hóa, vận động giáo viên, học sinh, phụ huynh ủng hộ. Giờ ra chơi, nhờ có tủ sách đa dạng, nhiều em tìm đến đọc sách. Nội dung trong sách giúp học sinh mở mang kiến thức và giải tỏa căng thẳng sau giờ học..
 |
| Với nhiều bạn trẻ, đọc sách trở thành niềm yêu thích. |
Hình thành thói quen đọc sách cho trẻ
Như nhiều thói quen khác, việc tạo thói quen đọc sách cho con cần được cha mẹ xây dựng từ những năm tháng đầu đời của trẻ. Ngay từ khi trẻ còn nhỏ, phụ huynh nên đọc sách cho con nghe, cho con xem những cuốn sách có nhiều hình vẽ đẹp mắt. Mỗi ngày, trước khi đi ngủ, bố mẹ cùng trẻ đọc 1, 2 trang sách, kéo dài 10-20 phút.
Sau đó tăng dần thời gian đọc theo độ tuổi để trẻ có thể tìm hiểu những nội dung thú vị, sâu sắc hơn từ sách và tăng độ chú ý khi tìm hiểu kiến thức. Để con hứng thú với câu chuyện, cha mẹ hãy đặt câu hỏi cho con: “Lần trước chúng ta đã đọc đến đâu?”, “Con nghĩ điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?”...
Khi trẻ biết đọc, cha mẹ nên để con tự đọc và giới thiệu cho con những cuốn sách có nội dung đơn giản, phù hợp với lứa tuổi. Sau đó, giới thiệu cho trẻ những tác phẩm văn học được nhiều trẻ em yêu thích. Để xây dựng thói quen đọc sách cho trẻ, cha mẹ có thể thực hiện theo các cách sau:
Cho trẻ chọn sách theo sở thích: Sau một thời gian chọn sách và đọc cho trẻ nghe, cha mẹ hãy để trẻ tự chọn sách theo sở thích. Đừng ép buộc hay ra lệnh, hãy để con tự do lựa chọn sách, tuy nhiên cha mẹ nên có mặt bên cạnh để giải đáp khi con hỏi ý kiến hay cần trợ giúp.
Tạo không gian riêng để đọc sách: Có thể đó là một góc sách nhỏ ở phòng khách hoặc phòng ngủ, sắp xếp sách theo chủ đề, ngăn nắp và hấp dẫn để trẻ dễ dàng lựa chọn, tiếp cận. Đảm bảo đủ ánh sáng và ít tiếng ồn để trẻ tập trung vào việc đọc. Cho phép trẻ “kết nạp” thêm những quyển sách mới. Sách luôn kề bên sẽ nhắc nhở trẻ niềm vui đọc sách mỗi ngày.
Làm mẫu cho trẻ: Không thể khuyến khích trẻ đọc sách khi cha mẹ mải mê lướt Facebook. Việc cha mẹ đọc sách trước mặt con, cùng con đọc sách và chia sẻ với trẻ về những điều mình đã học được từ sách sẽ giúp trẻ dần hình thành tình yêu với sách. Ngoài ra, mỗi cuối tuần, cha mẹ nên đưa con đi nhà sách, thư viện.
“Số người đọc sách ngày một nhiều lên, trong đó có những bạn đọc nhiều, đọc rộng và sâu. Nhiều câu lạc bộ, diễn đàn đọc sách, thư viện miễn phí do chính các bạn trẻ lập ra đang hoạt động tích cực.
Đấy là những điểm sáng đáng được trân trọng. Nó là tín hiệu cho thấy nếu tất cả đều nỗ lực thì văn hóa đọc sẽ phát triển được ở giới trẻ. Khi đa phần thanh thiếu niên đọc sách, văn hóa đọc sẽ có sức mạnh lôi cuốn lớn” - Nhà nghiên cứu giáo dục, dịch giả Nguyễn Quốc Vương.