Theo một báo cáo gần đây của Children's Commissioner ở Anh, độ tuổi trung bình mà trẻ em lần đầu tiếp xúc với nội dung khiêu dâm là 13 tuổi. Đáng chú ý hơn, có tới 10% trẻ em đã xem nội dung này từ khi 9 tuổi và con số này tăng lên 27% ở độ tuổi 11. Tại Việt Nam, với tỷ lệ trẻ em sở hữu điện thoại thông minh ngày càng tăng, nguy cơ tiếp cận nội dung độc hại này càng trở nên cấp thiết. Sự dễ dàng tiếp cận "thế giới người lớn" đang đặt ra những lo ngại sâu sắc về sự phát triển tâm sinh lý của trẻ em.
"Con trai tôi, mới 11 tuổi, đã biết đến những thứ đó rồi!". Lời than thở đầy lo lắng của chị Phương Duyên (Hà Nội) trên một diễn đàn trực tuyến dành cho các bà mẹ đã khơi mào một cuộc thảo luận không ngừng. Giữa những bộn bề của cuộc sống hiện đại, mối quan tâm về sự phát triển tâm sinh lý của con cái, đặc biệt là sự tò mò về tình dục ở lứa tuổi vị thành niên, đang trở thành một thách thức không nhỏ đối với nhiều bậc phụ huynh.
Trong bối cảnh kỷ nguyên số, ranh giới giữa thế giới thực và không gian ảo ngày càng trở nên mong manh, kéo theo đó là cánh cửa rộng mở để trẻ em tiếp cận những nội dung 18+ trên internet. Chỉ với vài cú chạm trên màn hình, từ những đoạn video ngắn lan truyền chóng mặt trên mạng xã hội đến những trang web ẩn chứa nội dung nhạy cảm, "thế giới người lớn" đang âm thầm xâm nhập cuộc sống non nớt của trẻ, gieo vào lòng các em những xáo trộn mà người lớn đôi khi thờ ơ hoặc chưa kịp thấu hiểu. Không ít phụ huynh giật mình khi vô tình thấy con em mình, vốn còn đang tuổi ăn tuổi chơi, lại tò mò tìm kiếm những hình ảnh, video, những bộ phim "người lớn" vượt quá lứa tuổi trên mạng.
Điều gì ẩn sau sự tò mò của trẻ?
Vậy, điều gì thực sự diễn ra trong tâm trí những đứa trẻ đang ở ngưỡng cửa trưởng thành? Động lực nào thôi thúc sự tò mò về tình dục dẫn lối các em đến với những thước phim 18+ không phù hợp với lứa tuổi?
Theo chuyên gia tâm lý Bùi Thùy Dung (Viện Tâm lý giáo dục), sự tò mò về tình dục ở tuổi vị thành niên là một quy luật phát triển tự nhiên, một hành trình khám phá bản thân không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, con đường khám phá này của các em đang chịu sự chi phối đa chiều từ những yếu tố phức tạp.
Đầu tiên phải kể đến sự thay đổi về mặt sinh lý và nội tiết tố. Khi bước vào giai đoạn dậy thì, cơ thể trẻ trải qua những biến đổi rõ rệt, sự trỗi dậy của các hormone sinh dục khơi dậy những cảm xúc, ham muốn và những câu hỏi thầm kín liên quan đến lĩnh vực tình dục.
Chuyên gia phân tích: "Đây là thời điểm cơ thể các em bắt đầu có những 'rung động', những cảm xúc mới lạ xuất hiện, một cách tự nhiên thôi thúc các em tìm hiểu về những thay đổi đang diễn ra bên trong".
Một yếu tố quan trọng khác là sự thiếu hụt thông tin chính thống và khoa học. Trong nhiều gia đình và nhà trường, giáo dục giới tính vẫn là một chủ đề nhạy cảm, thường bị né tránh hoặc truyền đạt một cách qua loa. Sự vắng bóng của những kiến thức chính xác, khoa học khiến trẻ không có nguồn tham khảo đáng tin cậy để giải đáp những băn khoăn thầm kín. "Khi không được trang bị những kiến thức nền tảng vững chắc, trẻ dễ dàng tìm đến những nguồn thông tin không chính thống, tiềm ẩn nhiều sai lệch và nguy cơ gây hại", chuyên gia Thùy Dung cảnh báo.
Không thể phủ nhận sức ảnh hưởng mạnh mẽ từ bạn bè và môi trường xung quanh. Ở lứa tuổi này, ý kiến và hành vi của bạn bè có một trọng lượng đáng kể trong việc định hình nhận thức và hành động của trẻ. Những câu chuyện trao đổi về tình dục, những lời rủ rê xem các nội dung 18+ từ bạn bè có thể khơi gợi sự tò mò và thúc đẩy các em khám phá. Song song đó, sự lan tỏa mạnh mẽ của internet và các nền tảng trực tuyến đã vô tình tạo ra một "mảnh đất màu mỡ" để trẻ tiếp xúc với những hình ảnh và video không phù hợp với lứa tuổi. Đặc biệt, cơ chế hoạt động của các thuật toán trên mạng xã hội đôi khi vô tình đề xuất những nội dung nhạy cảm này cho trẻ dựa trên lịch sử tìm kiếm hoặc tương tác không chủ ý.
Bên cạnh những tác động bên ngoài, chính sự thôi thúc tự nhiên muốn khám phá "thế giới người lớn" cũng đóng một vai trò không nhỏ. Những nội dung được dán nhãn "cấm" lại vô tình khơi dậy sự tò mò mạnh mẽ ở trẻ. Tâm lý muốn vén bức màn bí mật, khám phá những điều thuộc về "thế giới của người lớn" thường rất rõ rệt ở giai đoạn này. "Trẻ em và thanh thiếu niên luôn có xu hướng muốn tìm hiểu những gì nằm ngoài tầm kiểm soát của mình, đặc biệt là những điều mà người lớn thường có thái độ ngăn cấm".
Cuối cùng, theo chuyên gia tâm lý, việc tiếp xúc sớm với những hình ảnh trực tuyến mang tính chất kích dục và những nhận thức lệch lạc mà chúng mang lại là một vấn đề đáng lo ngại. Việc "bội thực" sớm với các nội dung "người lớn" có thể dẫn đến những quan niệm sai lầm về tình dục, tình yêu và các mối quan hệ. Những hình ảnh cường điệu, thiếu tính chân thực trong các thước phim này có thể gieo vào tâm trí trẻ những kỳ vọng phi thực tế và gây ra những hệ lụy tiêu cực đến sự phát triển tâm lý, tình cảm của các em trong tương lai. Nghiên cứu cho thấy, việc tiếp xúc sớm với nội dung khiêu dâm có thể liên quan đến các vấn đề như lo âu, trầm cảm, rối loạn hình thể và những quan niệm lệch lạc về vai trò giới.
Cần làm gì để bảo vệ con trẻ?
Trong bối cảnh "bão" thông tin và những cám dỗ trực tuyến bủa vây, gia đình và nhà trường cần có những giải pháp gì để "giải mã" những tò mò tuổi mới lớn và định hướng các em một cách lành mạnh?
Chuyên gia tâm lý Bùi Thùy Dung nhấn mạnh rằng, thay vì né tránh hay áp dụng các biện pháp trừng phạt mang tính áp đặt, sự cởi mở, thấu hiểu và trang bị kiến thức đúng đắn mới là "chìa khóa" để giải quyết vấn đề.
Gia đình cần tạo một không gian giao tiếp an toàn, nơi trẻ có thể thoải mái đặt câu hỏi và chia sẻ những thắc mắc, lo lắng của mình. Bên cạnh đó, cha mẹ cũng nên chủ động tìm hiểu và sử dụng các công cụ kiểm soát nội dung như Google Family Link, Qustodio, đồng thời dành thời gian trò chuyện, lắng nghe và giải thích cho con về những vấn đề liên quan đến giới tính một cách cởi mở và khoa học. Cha mẹ có thể bắt đầu bằng những câu chuyện đơn giản về sự phát triển của cơ thể, sau đó dần dần mở rộng sang các vấn đề về tình bạn, tình yêu và các mối quan hệ lành mạnh.
Nhà trường cần xây dựng một chương trình giáo dục giới tính toàn diện, khoa học và phù hợp với từng giai đoạn phát triển của học sinh. Điều này có thể được thực hiện thông qua các buổi nói chuyện chuyên đề với chuyên gia tâm lý, tích hợp kiến thức về giới tính và sức khỏe sinh sản vào các môn học phù hợp, đồng thời tăng cường phối hợp với phụ huynh để có sự đồng bộ trong giáo dục. Các buổi học cần tập trung vào việc cung cấp thông tin chính xác về cơ thể, sự phát triển, các mối quan hệ an toàn và kỹ năng tự bảo vệ trên không gian mạng.
"Điều quan trọng nhất là cha mẹ và thầy cô cần trở thành những người bạn đồng hành đáng tin cậy, giúp con phân biệt rõ ràng giữa sự tò mò tự nhiên và những nội dung độc hại. Hãy cung cấp cho con những thông tin chính xác, khoa học về cơ thể, về tình yêu, về các mối quan hệ và những rủi ro tiềm ẩn trên không gian mạng. Chỉ khi được trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng tự bảo vệ, trẻ mới có thể đưa ra những lựa chọn sáng suốt", chuyên gia tâm lý cho hay.