Đột phá chuyển đổi số ngành ngân hàng: Dữ liệu là nền tảng, khách hàng là trung tâm

Ngày 25/9/2025, tại Hà Nội, Hội thảo và Triển lãm cấp cao thường niên ngành Ngân hàng – Smart Banking 2025 với chủ đề "Đột phá chuyển đổi số ngành ngân hàng: Dữ liệu là nền tảng, khách hàng là trung tâm" đã chính thức diễn ra. Sự kiện được tổ chức dưới sự bảo trợ của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, do Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) phối hợp Tập đoàn IEC thực hiện, đồng hành bởi Hiệp hội Dữ liệu quốc gia và Hiệp hội An ninh mạng quốc gia.

Quang cảnh Hội thảo và Triển lãm – Smart Banking 2025. (Ảnh: Đ.Lộc)

Phát triển công nghệ số ngành ngân hàng, đảm bảo quản trị an ninh dữ liệu

Phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Quốc Hùng - Phó Chủ tịch, kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, khẳng định: “Thời gian qua, chúng ta đã chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của hệ sinh thái dịch vụ tài chính số: thanh toán không dùng tiền mặt mở rộng; ngân hàng số trở thành kênh chủ đạo; định danh, xác thực điện tử tiến bộ; các mô hình hợp tác giữa ngân hàng-fintech-nền tảng số tăng trưởng; năng lực phân tích dữ liệu, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và học máy được đẩy mạnh trong thẩm định tín dụng, quản lý rủi ro, phòng chống gian lận, tối ưu hóa vận hành, chăm sóc khách hàng đa kênh. Nhiều tổ chức tín dụng đã chuyển từ số hóa từng quy trình sang thiết kế lại toàn bộ hành trình khách hàng; từ việc “sở hữu dữ liệu rời rạc” sang “quản trị dữ liệu như một tài sản chiến lược”; từ phản ứng thụ động sang dự báo, chủ động gợi mở nhu cầu”.

Ông Nguyễn Quốc Hùng - Phó Chủ tịch, kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, phát biểu. (Ảnh: IEC)

Hầu hết dịch vụ ngân hàng cơ bản hiện đã được số hóa trên các kênh điện tử; nhiều ngân hàng ghi nhận hơn 95% giao dịch thực hiện qua kênh số thay vì tại quầy truyền thống. Hệ sinh thái ngân hàng số ngày càng đa dạng, thông minh đem lại tiện ích hấp dẫn cho khách hàng, từ chuyển tiền, thanh toán hóa đơn, gửi tiết kiệm đến vay online… ngay trên điện thoại. Nhiều nghiệp vụ cơ bản đã được số hóa hoàn toàn 100% (tiền gửi tiết kiệm, tiền gửi có kỳ hạn, mở và sử dụng tài khoản thanh toán, mở thẻ ngân hàng, ví điện tử, chuyển tiền, cho vay...).

Đến nay, có gần 87% người Việt Nam trưởng thành có tài khoản ngân hàng; Giá trị thanh toán không dùng tiền mặt gấp 25 lần GDP. Trong 7 tháng đầu năm 2025 so với cùng kỳ năm 2024, giao dịch không dùng tiền mặt qua mã QR tăng 66,73% về số lượng và 159% về giá trị. Việt Nam cũng tiên phong kết nối thanh toán bán lẻ xuyên biên giới qua mã QR với Thái Lan, Campuchia và Lào, hướng tới mở rộng trong khu vực Châu Á.

Bảo đảm an ninh dữ liệu tài chính, duy trì hoạt động an toàn, khách hàng là trung tâm

Theo Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Tiến Dũng, cho biết: Ngân hàng Nhà nước là một trong số ít các bộ, ngành ban hành hệ thống các Thông tư để điều chỉnh toàn bộ quá trình thu thập, tổng hợp, phân tích dữ liệu. Trong ngành Ngân hàng, không có bất kỳ dữ liệu nào được thu thập ngoài khuôn khổ pháp lý này: từ hệ thống báo cáo thống kê, giám sát thông tin tín dụng, hệ thống CIC, phòng chống rửa tiền, đến tất cả các ứng dụng nghiệp vụ đều có Thông tư quy định, làm căn cứ pháp lý cho toàn ngành.

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Tiến Dũng, phát biểu. (Ảnh: IEC)

"Bên cạnh phương châm “đúng - đủ - sạch - sống”, dữ liệu còn phải giải quyết được hai vấn đề then chốt. Đó là, khai thác dữ liệu hiệu quả và xây dựng các ứng dụng tốt, tích hợp thông minh, tiện ích, thuận tiện cho người dùng. Hiện nay, ngành Ngân hàng đã tích hợp sâu với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Ngân hàng Nhà nước cũng là đơn vị đầu tiên ban hành Thông tư về Open API, cho phép các bên kết nối dữ liệu ngành Ngân hàng. "Dữ liệu là nền tảng, là tài nguyên quý giá. Tuy nhiên, khách hàng mới là trung tâm. Do đó, trong thời đại số hiện nay, ngành Ngân hàng phải đáp ứng được 3 yếu tố: tạo nên những ứng dụng tốt, thông minh cho khách hàng; hỗ trợ hiệu quả cho khách hàng; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của khách hàng", Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng nhấn mạnh.

Sự phát triển nhanh chóng của chiến lược kinh doanh dựa trên dữ liệu trong ngành Ngân hàng đã tạo ra những lợi ích đáng kể. Tuy nhiên, Phó Thống đốc cũng lưu ý bài toán không chỉ là có dữ liệu, mà là phải khai thác dữ liệu hiệu quả. Dù đã có cơ sở dữ liệu căn cước công dân đầy đủ nhưng một số thủ tục vẫn đòi hỏi xác nhận thủ công, cho thấy việc liên thông, kết nối và tận dụng dữ liệu cần được đẩy mạnh hơn nữa.

Phó Thống đốc NHNN Phạm Tiến Dũng cũng cho rằng: “Khách hàng là trung tâm” không chỉ ở trải nghiệm mà còn ở việc bảo vệ an toàn và quyền lợi hợp pháp. Nhiều ngân hàng đã cho phép khách hàng chủ động khóa thẻ, giới hạn hạn mức giao dịch, tạm ngưng thanh toán trực tiếp trên ứng dụng thay vì phải chờ kết nối call center. Đây là những bước tiến cụ thể, thiết thực để bảo vệ khách hàng trong bối cảnh rủi ro gian lận, lừa đảo ngày càng tinh vi.

“Để thực sự lấy khách hàng làm trung tâm, ngân hàng cần phát triển ứng dụng thông minh, tích hợp cao độ, kết nối trực tiếp với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Việc cho phép khách hàng mở tài khoản qua VNeID là bước tiến lớn, nhưng để đạt được điều này đòi hỏi hệ thống của ngân hàng và Bộ Công an phải tích hợp chặt chẽ, đây cũng một quá trình không hề đơn giản”, Phó Thống đốc NHNN Phạm Tiến Dũng nêu nhận định.

Xây dựng hệ sinh thái ngân hàng số, phát triển bền vững, đổi mới

Theo ông Nguyễn Quốc Hùng - Phó Chủ tịch, kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho biết: Bước chuyển “Dữ liệu là nền tảng-Khách hàng là trung tâm” không đơn thuần là triển khai thêm vài hệ thống công nghệ. Đó là sự dịch chuyển tư duy quản trị: từ quản lý chức năng sang quản lý quy trình; từ báo cáo hậu kiểm sang phân tích dự báo; từ đo lường cục bộ sang tối ưu hóa tổng thể giá trị vòng đời khách hàng; từ “thu thập dữ liệu càng nhiều càng tốt” sang “dữ liệu đúng, sạch, được phép, có mục đích rõ ràng, tạo ra giá trị thực sự”.

Phó Chủ tịch, kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam Nguyễn Quốc Hùng, phát biểu. (Ảnh: Đại Lộc)

“Chủ đề Smart Banking năm nay vì vậy không chỉ bàn về công nghệ, mà nhấn mạnh sự kết hợp hài hòa giữa: Chiến lược-Dữ liệu-Công nghệ-Con người, đặt trên nền tảng quản trị rủi ro và tuân thủ chủ động. Từ đó hướng tới một hệ sinh thái ngân hàng số bền vững: đổi mới nhưng an toàn, nhanh nhưng chuẩn mực, cá nhân hóa nhưng bảo vệ quyền riêng tư, mở kết nối nhưng kiểm soát chặt chẽ rủi ro hệ thống”, ông Nguyễn Quốc Hùng chia sẻ.

Đồng thời, Tiến sĩ Nguyễn Quốc Hùng đặc biệt lưu ý nguyên tắc “khách hàng là trung tâm” phải được thể hiện trong giá trị, trải nghiệm, an toàn và niềm tin chứ không chỉ dừng lại ở khẩu hiệu. Chiến lược kinh doanh dựa trên dữ liệu giúp ngân hàng cá nhân hóa sản phẩm, tối ưu quy trình phát hiện rủi ro, phòng ngừa gian lận, cải thiện xử lý hồ sơ vay vốn, nâng cao khả năng dự báo thị trường.

Về khía cạnh an ninh dữ liệu, Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương - Giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia (Bộ Công an), Phó Chủ tịch Hiệp hội Dữ liệu quốc gia, nhấn mạnh tầm quan trọng chiến lược của dữ liệu trong kỷ nguyên số.

Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương – Giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia, Bộ Công an; Phó Chủ tịch Hiệp hội Dữ liệu quốc gia tham dự và phát biểu tại Phiên Khai mạc.

Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương - Giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia (Bộ Công an) nhấn mạnh, ngân hàng thông minh trước hết phải là ngân hàng “hiểu biết dữ liệu.” Trên thế giới, nhiều định chế tài chính đã coi mình là “công ty dữ liệu” đầu tư mạnh vào kho dữ liệu, AI và nhân sự chuyên sâu.

Ở Việt Nam, ngành Ngân hàng đã xác định dữ liệu là “tài nguyên chiến lược,” thể hiện qua việc ứng dụng căn cước công dân gắn chip để xác thực khách hàng, làm sạch hồ sơ, hay tận dụng dữ liệu lớn từ viễn thông, mạng xã hội để chấm điểm tín dụng, phòng chống gian lận.

Tuy nhiên theo Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương, chất lượng dữ liệu vẫn còn bất cập: trùng lặp, sai lệch; hạ tầng chia sẻ chưa liên thông; khai thác dữ liệu mới dừng ở phục vụ nội bộ, chưa hình thành thị trường dữ liệu tài chính; trong khi yêu cầu bảo mật, quyền riêng tư ngày càng khắt khe. Do đó, hoàn thiện cơ chế chia sẻ, chuẩn hóa dữ liệu và tăng cường an ninh mạng cần được coi là ưu tiên hàng đầu để phát huy trọn vẹn giá trị dữ liệu trong ngành Ngân hàng.

Tiếp theo là bài báo cáo chính của của ông Phạm Anh Tuấn - Vụ trưởng, Vụ Thanh toán, NHNN Việt Nam, trình bày: "Tổng quan chuyển đổi số ngành ngân hàng Việt Nam & Định hướng chiến lược giai đoạn 2026- 2030".

Trong báo cáo tham luận tại sự kiện, TS. Cấn Văn Lực - Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính – tiền tệ quốc gia, nhấn mạnh: trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu đang trở thành “huyết mạch” của nền kinh tế số, đặc biệt trong lĩnh vực tài chính- ngân hàng. Đây không chỉ là công cụ công nghệ, mà là bài toán chiến lược, đòi hỏi các tổ chức tài chính phải xác định rõ mục tiêu, ưu tiên ngắn – dài hạn và chuẩn bị nguồn lực bài bản.

TS. Cấn Văn Lực - Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính – tiền tệ quốc gia. (Ảnh: Đ. Lộc)

Tại phiên tọa đàm thảo luận, các đại biểu thống nhất rằng chuyển đổi số ngân hàng không chỉ là câu chuyện công nghệ mà còn là quá trình tái cấu trúc toàn diện: từ quản trị dữ liệu, bảo mật, đào tạo nhân lực đến hoàn thiện khung pháp lý. Tất cả nhằm mục tiêu chung: dữ liệu đúng – sạch – hợp pháp, khách hàng là trung tâm, an toàn – an ninh được bảo đảm,  hoạt động ngân hàng được duy trì liên tục, hiệu quả.

Trao đổi bên lề, về góc nhìn bảo vệ trẻ em đối với mạng xã hội, Chuyên gia an ninh mạng Ngô Minh Hiếu (-hay gọi là Hiếu PC) đưa ra cảnh báo: lời khuyên cho người dân, các bậc cha mẹ phụ huynh cần lưu ý quan tâm đến con em, giám sát việc con trẻ sử dụng điện thoại hay máy tính để truy cập vào internet, cần chủ động để phòng chống những thủ đoạn thao túng tâm lý, bắt cóc trẻ em trên mạng xã hội. Mọi người cần cảnh giác những thủ đoạn lừa đảo liên quan đến tài chính, tài khoản ngân hàng qua tin nhắn - cuộc gọi lạ... Các bậc phụ huynh cần giám sát, tránh cho trẻ em, con trẻ tự ý truy cập tài khoản ngân hàng, truy cập đường link lạ, không tự ý cung cấp thông tin cá nhân, số điện thoại, CCCD, thông tin số tài khoản ngân hàng...

Chuyên gia an ninh mạng Ngô Minh Hiếu (-hay gọi là Hiếu PC, áo đen-đứng giữa) đưa ra cảnh báo về góc nhìn bảo vệ trẻ em đối với mạng xã hội, chống lừa đảo,... (Ảnh: Đại Lộc)

“Việc cung cấp thông tin cá nhân hay tài khoản ngân hàng đối với trẻ em, phải có sự giám sát, kiểm tra và hỗ trợ của cha mẹ, phụ huynh. Tuyệt đối không cho con trẻ sử dụng điện thoại, máy tính để tự kết bạn với người lạ trên mạng xã hội, hay tự ý truy cập vào website lạ-xấu có thể bị lừa đảo, hoặc sẽ bị bắt cóc qua mạng xã hội. Hiện nay, có thể liên hệ Tổng đài quốc gia 111 để báo cáo về dấu hiệu bắt cóc trẻ em, hay trình báo đối tượng xấu. Mọi người cũng có thể tìm hiểu thông tin qua "Chống lừa đảo.VN" và liên hệ, báo cáo thông tin tới cơ quan công an nếu nhận thấy có dấu hiệu lừa đảo...". -  Chuyên gia an ninh mạng Ngô Minh Hiếu (-hay gọi là Hiếu PC), bày tỏ chia sẻ.

Các chuyên gia hàng đầu về công nghệ, chuyên gia an ninh mạng, iT, chuyên gia dữ liệu tham dự tại Smart Banking 2025. (Ảnh: Đại Lộc)

Tính đến ngày 13/6/2025, ngành Ngân hàng đã có hơn 117 triệu hồ sơ khách hàng (CIF) được đối chiếu sinh trắc học qua căn cước công dân gắn chip hoặc VneID (đạt gần 100% tổng lượng tài khoản thanh toán cá nhân phát sinh giao dịch trên kênh số); hơn 927 nghìn hồ sơ khách hàng tổ chức đã được đối chiếu thông tin sinh trắc học (đạt hơn 70% tổng số lượng tài khoản thanh toán tổ chức phát sinh giao dịch trên kênh số).

Được biết, Trung tâm Thông tin tín dụng Quốc gia (CIC) đã phối hợp với cơ quan an ninh, C06, Bộ Công an, hoàn thành 6 đợt đối chiếu, làm sạch dữ liệu khách hàng với khoảng 57 triệu lượt hồ sơ khách hàng theo phương thức offline. 63 tổ chức tín dụng đã triển khai ứng dụng thẻ căn cước công dân gắn chip qua thiết bị tại quầy; 57 tổ chức tín dụng và 39 tổ chức trung gian thanh toán đã triển khai ứng dụng thẻ căn cước công dân gắn chip qua ứng dụng Mobile app; 32 tổ chức tín dụng và 15 tổ chức trung gian thanh toán đang triển khai ứng dụng VneID.