Bức tranh toàn cảnh đáng báo động

Những con số thống kê đã vẽ nên một bức tranh đầy thách thức về gánh nặng đột quỵ tại Việt Nam.

  • Tần suất mắc bệnh cao: Mỗi năm, Việt Nam ghi nhận khoảng 200.000 ca đột quỵ mới. Tỷ lệ hiện mắc (tổng số ca bệnh trong cộng đồng) lên tới 1.541 ca trên 100.000 dân, một trong những mức cao nhất khu vực Đông Nam Á.

  • Tỷ lệ tử vong và tàn tật nghiêm trọng: Đột quỵ là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trong nhóm bệnh lý tim mạch. Hơn 50% bệnh nhân không qua khỏi, và có tới 90% người sống sót phải gánh chịu những di chứng nặng nề về thần kinh và vận động. Hậu quả là 71% bệnh nhân mất khả năng lao động, trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hội.

Trên thế giới, cứ mỗi 3 giây lại có một người bị đột quỵ, nhưng các số liệu tại Việt Nam cho thấy một gánh nặng đặc biệt nghiêm trọng, đòi hỏi sự quan tâm và hành động cấp bách.

Thời gian là vàng đối với bệnh nhân đột quỵ 

"Sóng Ngầm" Đột quỵ tấn công người trẻ

Một trong những xu hướng đáng lo ngại nhất là sự gia tăng đột quỵ ở nhóm dân số trẻ (dưới 45-50 tuổi). Đây không còn là câu chuyện hiếm gặp mà đã trở thành một "sóng ngầm" đe dọa trực tiếp đến lực lượng lao động chính của đất nước.

  • Tỷ lệ gia tăng đáng kể: Bệnh nhân trẻ tuổi hiện chiếm từ 10-15% tổng số ca đột quỵ, và con số này đang tăng lên khoảng 2% mỗi năm. Tại một số trung tâm đột quỵ lớn, tỷ lệ này thậm chí lên tới 20-30%.

  • Độ tuổi khởi phát sớm: Độ tuổi đột quỵ trung bình ở Việt Nam (khoảng 65 tuổi) thấp hơn đáng kể so với thế giới (70-75 tuổi).

  • Nam giới có nguy cơ cao hơn: Tỷ lệ nam giới trẻ tuổi mắc bệnh cao gấp 4 lần nữ giới.

Cú sốc đột quỵ ở người trẻ mang tính hủy diệt, không chỉ cướp đi sức khỏe mà còn phá vỡ tương lai sự nghiệp và hạnh phúc gia đình, để lại gánh nặng kinh tế và tâm lý khổng lồ.

 Nguyên nhân dẫn đến đột quỵ như rượu bia , thuốc lá.

"Thủ Phạm" Giấu mặt từ lối sống hiện đại đến bệnh lý tiềm ẩn

Sự gia tăng đột quỵ, đặc biệt ở người trẻ, là hệ quả của lối sống hiện đại thiếu lành mạnh và gánh nặng của các bệnh không lây nhiễm.

  • Lối sống hiện đại: Chế độ ăn nhiều dầu mỡ, thức ăn nhanh, đồ ngọt (như trà sữa), lười vận động, ngồi máy tính nhiều giờ, căng thẳng công việc, lạm dụng rượu bia và thuốc lá là những "thủ phạm" chính. Khoảng 50% người trẻ bị đột quỵ có thói quen hút thuốc lá, và 50-60% có tình trạng rối loạn mỡ máu.

  • Các bệnh nền "thầm lặng": Tăng huyết áp, đái tháo đường và rối loạn mỡ máu là "bộ ba" nguy hiểm hàng đầu. Đáng báo động, có tới 17 triệu người Việt bị tăng huyết áp nhưng hơn một nửa không hề hay biết.

  • Nguyên nhân đặc thù ở người trẻ: Các bệnh lý như dị dạng mạch máu não (phình động mạch, thông động-tĩnh mạch) là nguyên nhân hàng đầu gây xuất huyết não ở người trẻ.

 

"Thời gian là não" - quy tắc vàng cứu sống người bệnh

 

Trong một cuộc cấp cứu đột quỵ, mỗi giây phút đều vô giá. Cộng đồng cần nắm vững quy tắc F.A.S.T. để nhận biết sớm các dấu hiệu và hành động kịp thời.

  • F (Face - Khuôn mặt): Yếu, xệ một bên mặt, cười méo.

  • A (Arm - Cánh tay): Yếu hoặc không thể giơ một bên tay lên.

  • S (Speech - Lời nói): Nói ngọng, nói khó, không nói được.

  • T (Time - Thời gian): Ngay khi phát hiện bất kỳ dấu hiệu nào, hãy gọi cấp cứu 115 ngay lập tức.

"Thời gian vàng" để can thiệp hiệu quả là từ 3 đến 4,5 giờ đầu tiên. Mỗi phút trôi qua, não bộ mất đi gần 2 triệu tế bào thần kinh, do đó, hành động nhanh chóng là yếu tố sống còn.

Sơ cứu đúng cách những điều NÊN và TUYỆT ĐỐI KHÔNG NÊN làm

Khi chờ xe cấp cứu, việc sơ cứu ban đầu đúng cách có thể quyết định sinh mạng của bệnh nhân.

NÊN LÀM:

  • Gọi 115 ngay lập tức.

  • Để bệnh nhân nằm nghiêng, đầu nâng nhẹ (30-45 độ) để tránh sặc.

  • Nới lỏng quần áo cho dễ thở.

  • Ghi nhớ thời điểm khởi phát triệu chứng để báo cho bác sĩ.

TUYỆT ĐỐI KHÔNG NÊN LÀM:

  • Không cho bệnh nhân ăn hoặc uống bất cứ thứ gì, kể cả thuốc, vì có thể gây sặc, nghẹt thở.

  • Không tự ý cạo gió, giác hơi, chích máu đầu ngón tay. Đây là những phương pháp phản khoa học, làm mất "thời gian vàng" và có thể gây hại thêm cho bệnh nhân.

  • Không chờ đợi xem bệnh nhân có tự hồi phục không. Mọi sự chậm trễ đều làm tổn thương não nặng hơn.

Thường xuyên đi kiểm tra sức khỏe định kỳ, đo huyết áp hằng ngày tại nhà

Chủ động phòng ngừa: Khoảng 80% ca đột quỵ có thể ngăn chặn

Tin tốt là khoảng 80% các trường hợp đột quỵ hoàn toàn có thể phòng ngừa được thông qua việc thay đổi lối sống và kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ.

  • Dinh dưỡng khoa học: Giảm muối, hạn chế chất béo xấu, ăn nhiều rau xanh và trái cây.

  • Tăng cường vận động: Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày/tuần.

  • Từ bỏ thói quen xấu: Ngừng hút thuốc lá và hạn chế rượu bia.

  • Kiểm soát bệnh nền: Thường xuyên kiểm tra và điều trị ổn định huyết áp, đường huyết và mỡ máu.

  • Khám sức khỏe định kỳ: Tầm soát sớm các yếu tố nguy cơ là biện pháp phòng bệnh thông minh và hiệu quả.

Bằng việc nâng cao nhận thức, hành động kịp thời và chủ động phòng ngừa, mỗi cá nhân và cả cộng đồng có thể chung tay đẩy lùi "kẻ giết người thầm lặng" này, bảo vệ sức khỏe tương lai cho chính mình và người thân.

N.H