Thực trạng đáng báo động: 90% dân số có vấn đề
Các số liệu thống kê mới nhất phác họa một bức tranh khủng hoảng về sức khỏe răng miệng tại Việt Nam. Hơn 90% dân số được ghi nhận đang có các vấn đề về răng miệng.
Vấn đề này bắt đầu từ rất sớm: hơn 85% trẻ em 6-8 tuổi bị sâu răng sữa, và đáng lo ngại hơn, 94% trong số này không được điều trị.
Nhưng sâu răng không phải là câu chuyện duy nhất. Hậu quả cuối cùng của cuộc khủng hoảng này là tình trạng mất răng sớm nghiêm trọng.
Theo TS.BS.CK2 Lê Trung Chánh, Giám đốc Bệnh viện Răng Hàm Mặt Trung ương TP.HCM, người Việt Nam từ 65 tuổi trở lên trung bình chỉ còn 10-12 răng chức năng. Con số này thấp hơn đáng kể so với mục tiêu "80 tuổi còn 20 răng" của các quốc gia phát triển như Nhật Bản.
Vậy, nguyên nhân sâu xa của thực trạng này là gì? Phân tích chỉ ra một "lỗ hổng kép" trong cả nhận thức cộng đồng và hệ thống y tế.
Lỗ hổng thứ nhất: "Kẻ giết răng thầm lặng" và những thói quen tai hại
"Điểm mù" về bệnh nha chu
Khi nói đến mất răng, người ta thường nghĩ ngay đến sâu răng. Nhưng ở người trưởng thành, "thủ phạm" chính lại là một căn bệnh thầm lặng: bệnh nha chu (viêm quanh răng).
Điều tra Sức khỏe Răng miệng Toàn quốc năm 2019 cho thấy một con số gây sốc: 85% đến 90% người Việt Nam mắc bệnh viêm nha chu.
Đây chính là "điểm mù" nhận thức lớn nhất. Bệnh nha chu bắt nguồn từ cao răng (vôi răng) – tức mảng bám vi khuẩn đã bị vôi hóa. Dấu hiệu sớm nhất của nó là chảy máu nướu khi đánh răng.
Tuy nhiên, phần lớn cộng đồng lại bỏ qua dấu hiệu này, cho rằng đó là "bình thường", "do nóng trong người" hoặc "thiếu vitamin C". Họ không nhận ra đây là dấu hiệu của một bệnh lý nhiễm khuẩn. Vì bị bỏ qua, vi khuẩn tiếp tục phá hủy xương ổ răng, khiến răng lung lay và cuối cùng dẫn đến mất răng, ngay cả khi chiếc răng đó hoàn toàn không bị sâu.
 |
|
Bệnh nha chu âm thầm phá hủy xương ổ răng, là nguyên nhân hàng đầu gây mất răng ở người trưởng thành. Ảnh: (Minh họa) |
Thói quen tai hại: Chải răng sai và dùng tăm tre
Sự thiếu nhận thức này bị làm trầm trọng thêm bởi các thói quen tai hại:
Nghịch lý "chải răng nhiều vẫn bệnh": Hơn 90% người dân báo cáo có chải răng, nhưng 90% vẫn mắc bệnh. Lý do là việc chải răng không hiệu quả, và quan trọng nhất là bỏ qua bước làm sạch kẽ răng bằng chỉ nha khoa.
Thói quen dùng tăm tre "chữa cháy": Thay vì chỉ nha khoa, nhiều người dùng tăm tre. Đây là một thực hành cực kỳ có hại. Tăm tre không làm sạch kẽ răng mà còn làm tổn thương nướu, mòn cổ răng, tạo điều kiện cho vi khuẩn tích tụ và thúc đẩy bệnh nha chu.
Lỗ hổng thứ hai: Hệ thống "chờ bệnh" và nghịch lý của BHYT
Văn hóa "chỉ khám khi đau"
"Lỗ hổng" thứ hai mang tính hệ thống, bắt nguồn từ văn hóa "chỉ khám khi đau". Chỉ 15% người Việt đi khám răng định kỳ. Phần lớn (85-90%) chỉ tìm đến nha sĩ khi đã đau nhức dữ dội hoặc răng lung lay – thời điểm thường đã quá muộn.
Tại sao người dân không đi khám dự phòng? Một phần là rào cản chi phí. Một lần cạo vôi răng (dịch vụ dự phòng cốt lõi) tại phòng khám tư nhân tốn khoảng 500.000 VNĐ.
Nghịch lý BHYT: Không chi trả cho phòng bệnh
Nhưng rào cản lớn nhất lại nằm ở chính sách. Phân tích chính sách Bảo hiểm Y tế (BHYT) hiện hành cho thấy một "nghịch lý" trớ trêu:
- BHYT sẽ chi trả cho việc điều trị bệnh lý: nhổ răng sâu, trám răng sâu, chữa tủy.
- BHYT sẽ KHÔNG CHI TRẢ cho dịch vụ "cạo vôi răng" (lấy cao răng) nếu bạn đi khám định kỳ, tự nguyện để phòng bệnh.
Trước thực trạng này, Bộ Y tế đã thừa nhận vấn đề và đang hành động. Quyết định 5628/QĐ-BYT (Đề án 5628) đã được ban hành, nhằm "Nâng cao năng lực khám chữa bệnh và dự phòng bệnh răng miệng cộng đồng".
Trọng tâm của đề án là chuyển dịch từ "chữa bệnh" sang "phòng bệnh". Một trong những giải pháp quan trọng nhất là tái khởi động và đẩy mạnh các chương trình Nha học đường.
 |
| Giáo dục dự phòng từ lứa tuổi học đường là giải pháp căn cơ để "vá" lỗ hổng nhận thức. Ảnh: Minh họa) |
Bằng cách giáo dục kỹ năng vệ sinh đúng (dùng chỉ nha khoa, bôi fluor) cho trẻ em từ mầm non và tiểu học, ngành y tế hy vọng "vá" lại lỗ hổng nhận thức từ gốc rễ, xây dựng một thế hệ tương lai không còn mất răng sớm.
Tuy nhiên, từ chính sách đến thực tiễn vẫn còn nhiều thách thức về kinh phí và nhân lực y tế cơ sở.
Lời khuyên cho độc giả
Để bảo vệ nụ cười và sức khỏe của mình, các chuyên gia khuyến cáo người dân cần hành động ngay lập tức:
- Thay đổi nhận thức: Chảy máu nướu khi đánh răng là BỆNH LÝ, không phải "nóng trong người". Cần đi khám nha sĩ ngay.
- Thay đổi thói quen: Vứt bỏ tăm tre. Hãy tập thói quen dùng chỉ nha khoa mỗi ngày một lần để làm sạch kẽ răng – nơi bàn chải không thể chạm tới. Đừng quên vệ sinh lưỡi.
- Hành động dự phòng: Đừng chờ BHYT hay chờ đến khi đau. Hãy đi khám răng và cạo vôi răng định kỳ 6 tháng/lần.Chi phí 500.000 VNĐ cho việc dự phòng luôn rẻ hơn hàng chục triệu đồng để cấy ghép một chiếc răng bị mất./