Di chuyển về xóm cuối của thôn Vĩnh Thịnh, xã Đại Áng, huyện Thanh Trì, chúng tôi có cuộc gặp gỡ với Nguyễn Thị Hồng. Cô gái được người ta hay gọi là “Đồ Chiểu” của những người khiếm thị bởi đã tạo công ăn việc làm, tạo cơ hội cho những người khiếm thị như cô.

Có hẹn từ trước nên khi gõ cửa nhà, Hồng ra mở cửa cùng nụ cười thân thiện chào đón chúng tôi. Gặp Hồng lần đầu tiên, tôi cảm nhận sự ấm áp lan tỏa và sự tự tin mà không phải người khuyết tật nào cũng có được điều đó. 

Nguyễn Thị Hồng vốn sinh ra lành lặn nhưng không may bị vật cứng đâm vào mắt khi đang chơi đùa cùng bạn. Sự cố khiến Hồng bị vỡ nhãn cầu, tê liệt toàn bộ dây thần kinh và đôi mắt cứ thế mờ dần.

Với người khuyết tật bẩm sinh, họ đã làm quen với cuộc sống khi thiếu những bộ phận trên cơ thể. Nhưng Hồng, từ một người lành lặn, vì tai nạn không may bị hỏng mắt thì bắt đầu làm quen với cuộc sống không màu quả thực không dễ dàng. Tâm sự với chúng tôi, cô gái ngoài 30 không giấu được cảm xúc khi nhớ lại những ký ức không vui. Trên khuôn mặt đã điểm vài đốm tàn nhang, đôi mắt ứ đọng nước mắt, Hồng kể:  “Mình đi đối diện trực tiếp thì mọi người không nói gì. Nhưng mà chỉ cần qua hai bước chân thôi là ngay lập tức bắt đầu rì rầm rằng ừ đấy, con bé đấy, nó bị như thế, nó bị hỏng mắt, nó không nhìn được? Lúc đấy mình có cảm giác như là một một sinh vật lạ hoặc một động vật trong vườn thú để mọi người soi, mọi người ngắm.”

Không bạn bè, không ánh sáng, mọi sự hiểu biết của Hồng chỉ qua một chiếc đài radio. Một lần tình cờ, cô gái trẻ nghe được trên đài câu chuyện về một người bị liệt toàn thân, chỉ có đầu và một chân cử động được. Nhưng người đàn ông ấy vẫn ngồi xe lăn, đi bán vé số dạo và suốt ngày cười nói, hát ca vì“Nếu như tôi khóc mà có thể tốt hơn thì tôi sẽ khóc. Còn nếu tôi khóc mà không thể thay đổi được điều gì thì tại sao tôi không cười”. Câu nói ấy đã giúp Hồng bước tiếp.

Lần khác nghe đài, Hồng biết được câu chuyện của những học sinh khiếm thị ở trường Nguyễn Đình Chiểu. Đó là lần đầu tiên, Hồng biết đến những người giống như mình.

Gạt bỏ suy nghĩ “trên đời này chỉ có một mình mình hỏng mắt”, Hồng tự nhủ “mình không thể như thế này mãi được”. Cô gái nhớ lại và nói rằng cô đã khóc thật nhiều vì sợ bản thân là kẻ tật nguyền sẽ tăng thêm gánh nặng cho mẹ già. Vậy là Hồng xin mẹ cho đi học.

Dù bị phản đối, Hồng quyết tâm phải thuyết phục gia đình bằng mọi giá. Bố mẹ Hồng đành phải bàn nhau đi tìm trường cho con. Thương bố mẹ chở đi vất vả, Hồng quyết định xin bố mẹ tự đi xe bus đến trường và đi làm thêm: “Trong tuần, tôi đi xoa bóp, bấm huyệt. Mỗi tháng nhận được 600.000 đồng. Số tiền này tuy nhỏ nhưng vẫn đủ để nuôi sống bản thân” – Hồng rưng rưng kể lại.

Chúng tôi tự hỏi,ngay cả bản thân là người lành lặn, 2 người đi trên chiếc xe số mất gần 2 tiếng đồng hồ mới tới nơi, đường xa, băng qua mấy cánh đồng rộng mênh mông, ổ gà chi chít và có những khúc cua gấp. Vậy suốt dọc đường, làm thế nào để một cô bé 15 tuổi khi đó, không nhìn thấy đường, có thể dăm ba ngày lại tự tìm đường đến trường thu nạp con chữ?

Mong mình cũng như số đông, Hồng muốn học cao, có cái chữ, có bằng cấp, có công việc và giúp ích cho người khác. Vì vậy, hoàn thành chương trình lớp 12, cô gái nộp hồ sơ đăng ký xét ưu tiên vào ngành Công tác xã hội của Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn để tiếp tục hành trình tìm kiếm con chữ.

“Đến năm 28 tuổi, mình mới đi học Đại học và học cùng các bạn kém 9 tuổi. Khi gặp tai nạn, mình đã dừng việc học. Lúc đấy mình không hề biết thông tin về Hội người mù hay trường dành cho người khiếm thị. 6 năm sau mới tham gia sinh hoạt Hội người mù và học chữ nổi. Đến năm 2007, mình bắt đầu vào Hội và năm 2008 bắt đầu đi học trở lại”, Hồng chia sẻ.

Lên đại học, khó khăn dường như nhân lên gấp bội. Hồng cũng cho biết, cô thường phải đi dưới lòng đường vì trên vỉa hè người ta để nhiều đồ, nên có những lúc va quệt không thể tránh được: “Có lần từ trên xe buýt bước xuống, có xe máy đi vọt lên nên khi đặt chân xuống mình bị bánh xe máy quẹt vào chân. Do không nhìn thấy nên phản xạ của mình rất chậm. Nhiều khi mình chưa kịp phản ứng gì người ta đã mắng cho. Ban đầu cũng thấy ức chế, nhưng giờ quen rồi”.

Ở trường, chữ nổi ghi rất chậm, slide trôi nhanh khiến Hồng không thể ghi chép. Chán nản, bất lực vì không có tài liệu, cô sinh viên cứ “tay không bắt giặc” do không thể đọc được giáo trình. 

Những tưởng không thể tiếp tục, cô gái ấy vẫn quyết tâm không bỏ cuộc. Hồng  xúc động tâm sự với chúng tôi: “Hóa ra, ai rồi cũng có thể nỗ lực tỏa sáng theo cách riêng. Có những cơ thể không lành lặn nhưng vẫn đem lại nhiều đẹp đẽ cho cuộc đời”.

Cô ghi lại từ khoá trong các bài giảng, sau đó về nhà tìm kiếm giáo trình trên mạng, ghi âm lời giảng viên và nghe lại vào buổi tối. Cứ như thế, suốt trong những năm đại học, bằng những phương pháp đặc biệt này cô gái khiếm thị đã vượt qua tất cả các môn, thậm chí đã thu về cho mình những “trái ngọt” xứng đáng.

Trong quá trình học, không những vượt qua các môn, Hồng còn làm được điều không tưởng khi hoàn thành chương trình học chỉ mất 3,5 năm và đạt danh hiệu thủ khoa khoa Xã hội học, á khoa trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, cùng 81 sinh viên xuất sắc nhận bằng khen tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám.

Sau khi tốt nghiệp, công việc của Hồng không được thuận lợi như mong đợi. Một công việc ổn định để có thể tự nuôi sống bản thân là ước mong không chỉ của Hồng mà là của tất cả những người khuyết tật, những định kiến vô hình đã là rào cản trên con đường hòa nhập của người khiếm khuyết.

Hồng kể lại, một lần đi phỏng vấn không thành, người đó nói thẳng: “Xét về kinh nghiệm và kiến thức của em là quá đủ. Nhưng chị tuyển nhân viên không chỉ về chuyên môn.” Không xin được việc, Hồng thất vọng hoàn toàn: “Bao nhiêu năm học như vậy rồi không làm được gì, thật uổng phí, có người nặng lời thì bảo mang tiếng đi học, tốt nghiệp thủ khoa cuối cùng cũng chỉ thế mà thôi’”.

Vượt qua hoàn cảnh, Hồng học thêm tiếng Anh, làm cho tổ chức phi chính phủ Australia ACCV (Australia Charity For Children Of Vietnam) và giành được cơ hội đi tập huấn ở nước ngoài. Đây cũng chính là dấu mốc trong hành trình đầy nghị lực và bản lĩnh của cô gái khiếm thị. 

Hồng (áo đỏ bên phải) và những người bạn trong tổ chức ACCV.

Đến Trung tâm Thúc đẩy hoà nhập và cố vấn đào tạo cho người khuyết tật tại huyện Thanh Trì (Hà Nội), chúng tôi gặp những người học trò đang miệt mài, say sưa với học nghề. Nhờ tham gia lớp học trồng nấm, nhiều người khiếm thị đã có những trải nghiệm quý giá trong cuộc đời: “Cầm trong tay thành quả do chính mình làm ra, mình đã vô cùng xúc động. Nhân đây mình cũng muốn cảm ơn Hồng đã cho mình được tham gia quá trình trồng nấm và nhiều bài học quý giá với nghề”.

Bên cạnh đó, cô gái phi thường ấy còn đang là chủ nhiệm Trung tâm Hòa nhập và cố vấn đào tạo cho người khuyết tật. Hoạt động chính là tư vấn tâm lý và trợ giúp các hoạt động công tác xã hội cho người khuyết tật và gia đình. Bằng một nghị lực phi thường nào đó, “vầng trăng khuyết” ấy đã vượt qua mọi định kiến, rào cản để vươn lên, hiên ngang tỏa sáng giữa đời.