Nỗi niềm nuôi dạy 'trẻ VIP'

Không chủ động được vệ sinh cá nhân

Nếu đúng tuổi thì vài tháng nữa bé An (tên đã được thay đổi) sẽ vào lớp 1, nhưng cha mẹ bé có thể sẽ phải xin cho con đi học trễ, bởi bé chưa nói được nhiều từ, không biết chủ động đi vệ sinh, nhiều khi tiểu tiện, đại tiện luôn trong lớp học. Cô Lê Phương Thảo, giáo viên (GV) mầm non một trường tư thục ở TP.HCM, có 6 năm kinh nghiệm, cho biết mỗi khóa đều có 1 - 2 "trẻ VIP", có giấy chứng nhận khuyết tật. Năm học này lớp lá của cô có 1 trẻ 5 tuổi vẫn không biết nói nhiều, chỉ biết đếm số theo cô, không tương tác với cô giáo và các bạn, ăn uống và vệ sinh cá nhân đều không tự chủ động, lớn vẫn mặc tã, không muốn gì thì khóc, muốn gì mà không biết bày tỏ làm sao cũng khóc. Bé sợ GV lạ, nếu không phải cô Thảo đứng lớp hay không thấy cô Thảo nằm bên mỗi buổi trưa, bé sẽ khóc suốt.

"Mẹ của bé hay tâm sự với tôi và mong tôi thông cảm, hỗ trợ bé vì chị cũng rất bất lực, nhiều lúc không biết làm sao để tốt hơn cho con. Bé được can thiệp cá nhân 4 giờ mỗi tuần, tình hình có khả quan hơn một chút, song hành trình nỗ lực để "trẻ VIP" như An hòa nhập cộng đồng vẫn còn rất dài. Tôi vất vả một phần thì thấy cha mẹ bé phải vất vả gấp trăm, ngàn lần mình, nên luôn tự nhủ với bản thân giúp được gì cho bé sẽ cố gắng hết", cô Thảo nói.

"Đi trên hành trình này, đồng hành với phụ huynh, nghe phụ huynh kể về những vấn đề về con mình, cả những nỗi sợ đứa "trẻ VIP" lớn lên bị dán nhãn vào một loại rối loạn nào đó, tôi càng thương các trẻ hơn. Tôi chỉ mong sao trẻ đặc biệt ở VN sớm được chẩn đoán, can thiệp, nhất là trong giai đoạn vàng 0 - 3 tuổi, để các bạn được tạo cơ hội, môi trường để phát triển ngày một tốt hơn" - Chị B.T.H.M, nhân sự thuộc Trung tâm tư vấn và hỗ trợ hòa nhập Hanamiki.

Không biết kêu đói, không biết nhai

Chị B.T.H.M, nhân sự thuộc Trung tâm tư vấn và hỗ trợ hòa nhập Hanamiki, hiện là GV can thiệp của nhiều "trẻ VIP" đang học hòa nhập ở các trường mầm non tại TP.HCM. Trong 1 - 2 giờ đồng hồ can thiệp cá nhân, chị M. dạy trẻ vận động tinh, vận động thô, giúp trẻ có khả năng giao tiếp, nhận thức…

"Tôi đang can thiệp cho một trẻ, bé hoàn toàn không ý thức và không thể hiện nhu cầu đi vệ sinh của mình, không thể hiện nhu cầu muốn ăn, không biết kêu đói, không biết nhai, ngưỡng cảm giác không giống các trẻ khác...", chị M. kể.

Đồng nghiệp của chị này cũng gặp nhiều trẻ đặc biệt có biểu hiện khác, như tự đập đầu mình, hay đi nhón gót, xoay vòng vòng vì thấy đứng yên mới chóng mặt. Cũng có những bạn cố tình không đi toilet; cũng có trẻ bị rối loạn cảm giác nặng, có bé luôn lấy chai nước hoặc đồ gì đập vào răng để đạt ngưỡng cảm giác; hay có bé còn thực hiện hành vi tự kích thích cơ thể như cọ xát cơ thể vào cạnh bàn, ghế để tìm ngưỡng cảm giác. Theo các GV can thiệp, đây là các biểu hiện thường gặp ở trẻ rối loạn phát triển.

"Thời gian đầu mới vào nghề này tôi thấy gian nan lắm, trẻ quấy khóc hoặc nhảy nhót liên tục. Tôi đi tìm kiếm sự động viên, kinh nghiệm từ người quản lý để bước qua khó khăn ban đầu. Đến khi trẻ chấp nhận tôi, từ khi không biết nói gì đã bập bẹ nói được một từ, rồi 3 từ, từ lúc không có một khái niệm gì đã biết gọi tên người quen… Tôi hạnh phúc lâng lâng, vì cảm giác mỗi ngày đi làm mình như đang tưới một chút nước vào một cái cây nhỏ", chị M. giãi bày, đồng thời bộc bạch: "Đi trên hành trình này, đồng hành với phụ huynh, nghe phụ huynh kể về những vấn đề về con mình, cả những nỗi sợ đứa "trẻ VIP" lớn lên bị dán nhãn vào một loại rối loạn nào đó, tôi càng thương các trẻ hơn. Tôi chỉ mong sao trẻ đặc biệt ở VN sớm được chẩn đoán, can thiệp, nhất là trong giai đoạn vàng 0 - 3 tuổi, để các bạn được tạo cơ hội, môi trường để phát triển ngày một tốt hơn".

Thấu hiểu, chia sẻ

Học sinh toàn trường ra về lúc 16 giờ 30 mỗi ngày, nhưng cô Trần Thị Hoài Nghi, GV lớp 2 Trường tiểu học Kim Đồng, P.Gò Vấp, TP.HCM, thường nán lại, ngồi cạnh bé Tâm (tên nhân vật được thay đổi), chỉ cho bé đọc chữ có khi tới 17 giờ 15 hoặc 17 giờ 30, chờ mẹ của bé tới rước. Tâm là "trẻ VIP", có giấy chứng nhận, mẹ của bé mỗi chiều phải chạy tới 2 trường khác nhau đón các con nên không xoay xở kịp. Lo bé ngồi một mình đợi mẹ thì không an toàn, cô Nghi nán lại, nói chuyện với bé, dạy bé đọc thêm vài từ trong sách, đến khi bé leo lên xe máy của mẹ về mới yên tâm. "Mình dạy một đứa trẻ đặc biệt, chỉ trong mấy tiếng một ngày đã thấy rất cực. Phụ huynh còn cực suốt một đời, mình giúp được gì cho phụ huynh thì mình ráng làm", cô Nghi chia sẻ.

Cô Nguyễn Hoàng Ngân Thủy, chủ Trường mầm non Hoa Anh Đào, P.Chánh Hưng, TP.HCM, cho biết trong các năm học qua, năm nào trường cũng đón các trẻ đặc biệt học hòa nhập. Trường dành một phòng học riêng cho các trẻ được can thiệp 1 - 1 cùng GV can thiệp đến từ trung tâm hỗ trợ hòa nhập cho trẻ đặc biệt (cha mẹ trẻ sẽ tự thỏa thuận, thống nhất với GV can thiệp về giờ giấc, chi phí, thời gian can thiệp mỗi buổi). "Thấy nhiều cha mẹ vừa tan học ở trường này, lại sấp ngửa chở con đi can thiệp ở trung tâm khác thì thương quá. Chúng tôi tạo điều kiện để "trẻ VIP" được học cùng bạn bè đồng trang lứa; tới giờ can thiệp cá nhân, con sẽ được cô giáo đưa xuống, rồi quay lại lớp học", cô Thủy nói.

Cô Thủy cũng cho hay có bé được gia đình phát hiện nhiều biểu hiện khác lạ so với trẻ đồng trang lứa từ lúc 6 tháng hoặc 1 tuổi, nên đưa con đi kiểm tra, can thiệp sớm, sau đó trẻ có nhiều tiến bộ. Có những trẻ, nhà trường phải khéo léo trao đổi với phụ huynh để phụ huynh đưa con tới bệnh viện thực hiện các bài kiểm tra, đánh giá. Tuy nhiên, sự thay đổi của trẻ không phải trường hợp nào cũng giống nhau. Có trẻ 4 - 5 tuổi vẫn không thể chủ động đi vệ sinh, không nói được nhiều từ; nếu GV không nhắc và giúp đỡ các con, bé vẫn rất khó khăn trong sinh hoạt, học tập.

"Có chăm sóc nuôi dưỡng các trẻ này mới càng thấm thía sự vất vả của các bậc cha mẹ, các gia đình có con là "trẻ VIP". Tôi luôn nói với GV hãy kiên nhẫn, dành thêm tình yêu thương, bao dung với các trẻ. Các "trẻ VIP" đặc biệt rất thích được ôm ấp và cảm nhận được những tình yêu mà các cô dành cho trẻ", cô Thủy chia sẻ.