Theo đó, Luật Báo chí (sửa đổi) vừa được thông qua, cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện có nhiều loại hình báo chí, cơ quan báo chí trực thuộc; có cơ chế đặc thù về tài chính; được thành lập phù hợp với Chiến lược phát triển và quản lý hệ thống báo chí được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Trước khi tiến hành biểu quyết, Quốc hội đã nghe Chủ nhiệm Ủy ban Văn hoá và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi).
 |
| Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi), phát biểu trước Quốc hội. (Ảnh: ChinhPhu) |
Luật Báo chí (sửa đổi) mới thông qua, được xây dựng trên tinh thần thể chế hóa quan điểm của Đảng, đáp ứng yêu cầu thực tiễn của hoạt động báo chí trong thời đại số và khắc phục những bất cập của luật hiện hành. So với các phiên bản thảo luận trước, dự thảo trình Quốc hội đã bỏ điều về đối tượng áp dụng để tránh trùng lặp, đồng thời bổ sung Điều 35 về gỡ bỏ thông tin vi phạm và thu hồi sản phẩm báo chí in, một nội dung quan trọng nhằm nâng cao trách nhiệm pháp lý và bảo đảm tính minh bạch trong xử lý sai phạm.
Luật xác định rõ các loại hình báo chí và điều kiện hoạt động, từ cơ chế cấp phép, tổ chức bộ máy đến chế độ trách nhiệm của người đứng đầu. Các quy định mới về cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện, văn phòng đại diện, phóng viên thường trú được sắp xếp lại theo hướng rành mạch, thống nhất.
Trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, tiếp thu ý kiến các đại biểu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo, chỉnh lý cụm từ "cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện" thành "cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện". Cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện có nhiều loại hình báo chí, cơ quan báo chí trực thuộc; có cơ chế đặc thù về tài chính; được thành lập phù hợp với Chiến lược phát triển và quản lý hệ thống báo chí được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
 |
| Với 437 đại biểu Quốc hội tán thành, Quốc hội đã thông qua Luật Báo chí (sửa đổi). (Ảnh: Media QH) |
Về cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện (Điều 15), tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo, chỉnh lý cụm từ “cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện” thành “cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện” để bảo đảm tính chính xác và phù hợp với phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật.
Về việc thí điểm mô hình tổ hợp hoặc tập đoàn báo chí chủ lực đa phương tiện tại Thủ đô Hà Nội và TPHCM, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết hiện Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổng kết Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí, dự kiến đề nghị cấp có thẩm quyền tiếp tục triển khai một số quan điểm của Quy hoạch và bổ sung quan điểm mới, trong đó có nội dung về việc Hà Nội và TPHCM được thành lập Cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện.
Trên cơ sở chỉ đạo và phê duyệt của cấp có thẩm quyền, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ cụ thể hóa các nội dung này trong Chiến lược phát triển và quản lý hệ thống báo chí, bảo đảm tính khả thi, đồng bộ và phù hợp với định hướng phát triển báo chí quốc gia.
Luật Báo chí (sửa đổi) cũng phân định rõ “Báo” và “Tạp chí”, nhằm khắc phục sự chồng lấn, bảo đảm tính minh bạch, ngăn chặn tình trạng "báo hóa" tạp chí và "báo hóa" tạp chí khoa học. Theo luật mới, "Tạp chí" là sản phẩm báo chí đăng tải tin, bài có tính chất chuyên biệt, chuyên ngành; chỉ cập nhật tin tức, sự kiện về hoạt động, lĩnh vực hoạt động của cơ quan chủ quản. Luật cũng tách bạch “Tạp chí khoa học” với các loại hình báo chí khác. Đây là nơi công bố kết quả nghiên cứu và nhân sự tại tạp chí khoa học không thuộc đối tượng xét cấp thẻ nhà báo.
Về hoạt động báo chí trên không gian mạng (Điều 29), tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo rà soát, chỉnh lý Điều 29 dự thảo Luật theo hướng quy định các biện pháp quản lý nhà nước đối với hoạt động báo chí trên không gian mạng bảo đảm tính chặt chẽ tương tự như đối với các loại hình báo chí truyền thống, đồng thời tích hợp dịch vụ trực tuyến, bảo đảm nguyên vẹn nội dung thông tin đã đăng, phát trên nền tảng số báo chí quốc gia.
Đồng thời, rà soát, bổ sung các quy định liên quan tới sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong hoạt động báo chí tại Điều 39 và các điều có liên quan; giao Chính phủ quy định chi tiết về trách nhiệm của cơ quan báo chí trong việc sử dụng hệ thống trí tuệ nhân tạo.
Một loạt khái niệm mới được xác định cụ thể, bao gồm “kênh nội dung của cơ quan báo chí trên không gian mạng”, “nền tảng số báo chí quốc gia”, “sản phẩm báo chí AI”… Đây là bước đi cần thiết để làm rõ phạm vi quản lý báo chí trong bối cảnh đa nền tảng và sự xuất hiện ngày càng sâu của công nghệ tự động hóa.
Đặc biệt, lần đầu tiên, việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong quy trình sản xuất báo chí được luật hóa. Điều 39 yêu cầu cơ quan báo chí và tác giả khi sử dụng AI phải bảo đảm tuân thủ pháp luật về sở hữu trí tuệ, quy định về AI và đạo đức nghề nghiệp. Nhà nước sẽ đầu tư phát triển nền tảng số báo chí quốc gia và các công cụ số nhằm giám sát hoạt động báo chí trên môi trường mạng.
Về vấn đề các nền tảng xuyên biên giới phải trả phí bản quyền và chia sẻ doanh thu với cơ quan báo chí Việt Nam,… dự thảo Luật đã bổ sung khoản 2 Điều 39 quy định “cơ quan, tổ chức, cá nhân sử dụng tác phẩm báo chí phải thỏa thuận với cơ quan báo chí theo quy định pháp luật về sở hữu trí tuệ”.
Về thẻ nhà báo, Luật quy định người được xét cấp thẻ nhà báo lần đầu phải hoàn thành khóa bồi dưỡng nghiệp vụ và đạo đức nghề nghiệp (quy định này có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2027). Thẻ nhà báo có thời hạn 5 năm và được mở rộng đối tượng cấp cho quay phim, đạo diễn chương trình phát thanh, truyền hình (không bao gồm phim truyện).
 |
| Quốc hội thông qua Luật Báo chí (sửa đổi), với nhiều điểm mới, sẽ có hiệu lực thi hành từ 1/7/2026. (Ảnh: QH) |
Về kinh tế báo chí, Luật Báo chí (sửa đổi) tăng cường chính sách hỗ trợ phát triển báo chí và bảo đảm nguồn lực cho các cơ quan báo chí hoạt động bền vững. Luật bổ sung nhiều cơ chế mới, gồm ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp với mức thuế suất 10%; chính sách giao nhiệm vụ, đặt hàng, đấu thầu đối với các cơ quan báo chí thực hiện nhiệm vụ chính trị, công ích; cùng với hỗ trợ chi phí truyền dẫn, phát sóng và vận chuyển báo chí đến vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo và các nhóm yếu thế. Đồng thời, luật quy định cụ thể 8 nguồn thu của cơ quan báo chí, từ ngân sách nhà nước, quảng cáo, dịch vụ, khai thác bản quyền đến nguồn thu từ nhu cầu đăng bài nghiên cứu của các tạp chí khoa học.
So với luật hiện hành, dự thảo Luật có những điểm mới cơ bản như: Xác định rõ các loại hình báo chí trong bối cảnh mới; bổ sung các chính sách phát triển báo chí và bảo đảm nguồn lực thực hiện, từ cơ chế tài chính đến đầu tư hạ tầng và ưu đãi thuế theo hướng khả thi hơn; làm rõ điều kiện hoạt động báo chí, cơ chế cấp phép và tổ chức bộ máy; xác định cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện, văn phòng đại diện, phóng viên thường trú.