Luật Báo chí (sửa đổi): Xây dựng nền báo chí, truyền thông chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại

Luật Báo chí (sửa đổi) trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10 có nhiều điểm mới nổi bật

Thừa uỷ quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng trình bày tóm tắt Tờ trình dự án Luật Báo chí (sửa đổi). Theo đó, việc sửa đổi Luật Báo chí hiện hành nhằm thể chế hoá chủ trương, đường lối của Đảng về báo chí, đặc biệt là định hướng của Đại hội XIII của Đảng: “Xây dựng nền báo chí, truyền thông chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại” và quy định của Hiến pháp năm 2013. Bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật, luật hoá những vấn đề đã rõ, đã được thực tế kiểm nghiệm; rà soát, xác định rõ phạm vi những vấn đề cần sửa đổi, bổ sung để khắc phục những tồn tại, hạn chế, vướng mắc phát sinh.

Bộ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng trình bày Tờ trình.

Về bố cục của dự thảo luật, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng cho biết, với tinh thần đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, dự án Luật Báo chí (sửa đổi) chỉ quy định những vấn đề thuộc thẩm quyền Quốc hội, quy định nguyên tắc quản lý. Trên cơ sở đó, bố cục của dự án Luật Báo chí (sửa đổi) gồm 4 Chương, 51 Điều (giảm 2 Chương, 10 Điều so với Luật Báo chí năm 2016).

Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10 có nhiều điểm mới nổi bật. Theo đó, về thủ tục hành chính trong Luật, dự kiến trong quá trình xây dựng Nghị định, Thông tư để quy định chi tiết Luật, sẽ cắt giảm 20 thủ tục hành chính. Theo đó, dự thảo Luật chỉ còn quy định tổng số 48 thủ tục hành chính, so với Luật hiện hành là 68 thủ tục. Đơn giản hóa, giảm điều kiện, giảm thời gian giải quyết, giảm chi phí tuân thủ thủ tục hành chính 20 thủ tục hành chính so với hiện hành.

Về bổ sung quy định vị trí của báo chí, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng cho biết, báo chí ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là báo chí cách mạng. Để khẳng định tính lịch sử, tính cách mạng của báo chí, hướng đến xây dựng nền báo chí chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại mà Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII đã đề ra.

Dự thảo luật bổ sung quy định về mô hình hoạt động, quy định mở rộng không gian hoạt động của báo chí trên không gian mạng. Cơ chế, chính sách để phát triển báo chí, thúc đẩy phát triển kinh tế báo chí, trong bối cảnh sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, đáp ứng yêu cầu thông tin, tuyên truyền trong kỷ nguyên mới. Dự thảo Luật bổ sung nguyên tắc phát triển báo chí gắn với trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ và đạo đức nghề nghiệp, đảm bảo cho báo chí thực hiện sứ mệnh định hướng, dẫn dắt thông tin trong xã hội.

Bộ trưởng khẳng định, với những nội dung sửa đổi toàn diện, Luật Báo chí khi được Quốc hội thông qua sẽ có tác động tích cực trên nhiều phương diện. Đối với Nhà nước, Luật đảm bảo công cụ pháp lý để quản trị rủi ro truyền thông, giữ vững an ninh tư tưởng và chủ quyền quốc gia số. Đối với cơ quan báo chí, Luật mở ra hành lang pháp lý để phát triển mô hình kinh tế báo chí, chuyển đổi số, khai thác nội dung đa nền tảng, hình thành cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện, tiền đề để hình thành các tập đoàn báo chí quốc gia trong tương lai.

Đối với đội ngũ những người làm báo, Luật nâng cao giá trị nghề nghiệp, bảo vệ quyền tác nghiệp hợp pháp, đồng thời loại bỏ những cá nhân lợi dụng báo chí để trục lợi. Đối với xã hội, Luật giúp công dân tiếp cận thông tin trung thực, chính xác, an toàn, góp phần xây dựng môi trường truyền thông lành mạnh, củng cố niềm tin của người dân đối với Đảng, đối với chế độ xã hội chủ nghĩa.

Tiếp tục thể chế hoá chủ trương, đường lối của Đảng, khắc phục những hạn chế, bất cập trong công tác báo chí thời gian qua

Trình bày Báo cáo tóm tắt thẩm tra dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh nêu rõ: Ủy ban Văn hóa và Xã hội tán thành với sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Báo chí; cơ bản nhất trí với phạm vi, đối tượng điều chỉnh của dự thảo Luật. Việc sửa đổi Luật nhằm tiếp tục thể chế hoá chủ trương, đường lối của Đảng về xây dựng nền báo chí, truyền thông chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại, khắc phục những hạn chế, bất cập của Luật hiện hành và trong công tác báo chí thời gian qua.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh trình bày Báo cáo thẩm tra.

Về các loại hình báo chí, dự thảo Luật tiếp tục xác định có 04 loại hình báo chí, đồng thời, sửa đổi tên gọi thành báo chí in, báo nói, báo hình và báo chí điện tử. Ủy ban cho rằng việc thay đổi cách gọi trên cần xem xét kỹ lưỡng để bảo đảm thống nhất với thuật ngữ chuyên ngành, mang tính phổ quát; đề nghị nghiên cứu sử dụng các khái niệm báo in, phát thanh, truyền hình, báo điện tử để phù hợp với thực tiễn tại Việt Nam và quốc tế. Có ý kiến đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, quy định phù hợp hơn về các loại hình báo chí, đáp ứng yêu cầu phát triển của các loại hình báo chí trong kỷ nguyên số.

Đối với quy định về cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện (khoản 6 Điều 16), Ủy ban Văn hóa và Xã hội cơ bản thống nhất với việc bổ sung các quy định về “cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện”. Tuy nhiên, đề nghị tiếp tục nghiên cứu, làm rõ nội hàm, tiêu chí xác định và cơ chế đặc thù tài chính của các cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện.

Thẩm tra các nội dung liên quan đến “kinh tế báo chí”, Ủy ban Văn hóa và Xã hội nhất trí với các quy định nhằm tạo điều kiện cho các cơ quan báo chí có thêm nguồn thu, tăng thêm nguồn lực tài chính để bảo đảm và nâng cao chất lượng hoạt động như dự thảo Luật. Tuy nhiên, đề nghị tiếp tục nghiên cứu, bổ sung, làm rõ hơn khái niệm “kinh tế báo chí” và các quy định liên quan đến đầu tư công, cơ chế tự chủ, những quy định về nguồn thu từ hoạt động kinh doanh của cơ quan báo chí.

Về hoạt động báo chí trên không gian mạng, Ủy ban đề nghị nghiên cứu, bổ sung các quy định nhằm thúc đẩy hoạt động của báo chí trên không gian mạng; Bổ sung quy định về trách nhiệm pháp lý của các nền tảng mạng xã hội nước ngoài trong trường hợp kênh nội dung trên không gian mạng của cơ quan báo chí bị xâm nhập, sửa đổi thông tin có nội dung vi phạm pháp luật; xử lý đối với trường hợp để nội dung vi phạm xuất hiện trên kênh này; Nghiên cứu có quy định nguyên tắc về cơ chế thực hiện thỏa thuận, trách nhiệm của cơ quan báo chí và cơ quan, tổ chức liên quan trong việc bảo đảm quyền tác giả, quyền liên quan đối với tác phẩm báo chí trên không gian mạng, tác phẩm báo chí có sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI).

Ngoài ra, đa số ý kiến thành viên Ủy ban nhất trí với quy định của dự thảo Luật theo đó, đưa tạp chí khoa học vào phạm vi điều chỉnh như một loại hình báo chí đặc thù. Bên cạnh đó, có ý kiến đề nghị xem xét không nên đưa tạp chí khoa học vào đối tượng điều chỉnh của Luật này mà nên quy định trong Luật Xuất bản vì tính chất của loại tạp chí này và theo kinh nghiệm quốc tế.

Lê Minh