Những hiểu lầm "tai hại" về muỗi vằn
Trước khi bàn đến giải pháp, chúng ta cần thấu hiểu. Muỗi Aedes aegypti (muỗi vằn) – kẻ gieo rắc nỗi ám ảnh sốt xuất huyết – thực chất là một loài rất "kén chọn". Những hiểu lầm dưới đây có thể chính là kẽ hở để dịch bệnh tấn công ngôi nhà bạn:
Ngộ nhận: Muỗi chỉ sinh sôi ở cống rãnh, nơi nước bẩn thỉu.
Sự thật: Muỗi vằn là loài "ưa sạch sẽ". Chúng thích đẻ trứng ở những vùng nước tĩnh lặng, trong veo ngay trong nhà bạn như: lọ hoa trên bàn thờ, khay nước thải sau tủ lạnh, bát nước kê chân chạn hay bể nước mưa không đậy kín.
Ngộ nhận: Chỉ cần mắc màn khi ngủ ban đêm là an toàn.
Sự thật: Muỗi vằn hoạt động mạnh nhất vào ban ngày, đặc biệt là hai khung giờ: sáng sớm (lúc mặt trời mọc) và chiều tối (lúc chập choạng).
 |
|
Muỗi vằn thường chọn những nơi nước sạch, tĩnh lặng trong nhà để sinh sản chứ không phải
cống rãnh như nhiều người lầm tưởng.
|
Chiến lược 3 lớp khóa chặt bảo vệ tổ ấm
Để đối phó với sự biến đổi của dịch bệnh, mỗi gia đình cần kích hoạt ngay hệ thống phòng thủ 3 lớp sau:
1. Triệt tiêu nguồn sinh sản – "Không lăng quăng, không sốt xuất huyết" Đây là biện pháp gốc rễ và bền vững nhất.
- Mẹo dân gian: Với các dụng cụ chứa nước nhỏ, hãy thả một chút muối ăn hoặc vài giọt dầu thực vật. Muối làm hỏng trứng, còn dầu tạo màng ngăn lăng quăng hít thở.
- Giải pháp sinh học: Thả cá bảy màu, cá lia thia vào bể nước cảnh. Hoặc sử dụng chế phẩm sinh học BTI – loại vi khuẩn thông minh chỉ diệt ấu trùng muỗi mà an toàn tuyệt đối cho hệ sinh thái bể cá.
- Hóa chất an toàn: Với bể nước lớn hoặc cống rãnh, có thể sử dụng bột rắc Abate 1SG (được Bộ Y tế cấp phép) để diệt lăng quăng với hiệu quả kéo dài 2-3 tháng.
2. Ngăn chặn muỗi tấn công – Bảo vệ cá nhân
- Cẩn trọng với nhang muỗi: Khói nhang chứa nhiều hạt mịn không tốt cho hô hấp trẻ nhỏ. Hãy ưu tiên máy xông tinh dầu hoặc đốt nhang ở nơi thoáng khí, cách giường ngủ tối thiểu 1-2m.
- Cảnh báo cháy nổ: Tuyệt đối không dùng vợt điện bắt muỗi cùng lúc hoặc ngay sau khi xịt thuốc diệt côn trùng (dạng bình xịt khí dung). Tia lửa điện gặp dung môi khí nén có thể gây bùng cháy hoặc nổ ngay lập tức.
- Chọn kem chống muỗi đúng chuẩn: Phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ nên ưu tiên sản phẩm chứa Picaridin hoặc tinh dầu tự nhiên (sả, bạch đàn chanh) đã được kiểm chứng an toàn.
 |
| Bảo vệ cá nhân bằng các sản phẩm an toàn là lớp khiên thứ hai không thể thiếu. |
3. Vũ khí mới – Vắc-xin dự phòng sốt xuất huyết Giai đoạn 2024-2025 đánh dấu bước ngoặt y học với sự xuất hiện của vắc-xin thế hệ mới.
- Điểm ưu việt: Dành cho trẻ từ 4 tuổi và người lớn, không cần xét nghiệm tiền sử mắc bệnh.
- Hiệu quả: Giảm đáng kể nguy cơ nhập viện và diễn tiến nặng. Đây là tấm lá chắn chủ động mà các bậc phụ huynh nên cân nhắc bổ sung vào lịch tiêm chủng của gia đình.
Cẩm nang chăm sóc người bệnh tại nhà
Nếu chẳng may "hàng rào" bị chọc thủng và có thành viên mắc bệnh, việc chăm sóc đúng cách quyết định 80% khả năng hồi phục an toàn.
- Nên dùng: Paracetamol đơn chất để hạ sốt (liều 10-15mg/kg/lần), cách nhau 4-6 giờ
- Tuyệt đối không dùng: Aspirin và Ibuprofen. Hai loại này ngăn tập kết tiểu cầu và gây hại niêm mạc dạ dày, có thể kích thích xuất huyết ồ ạt, đe dọa tính mạng.
Đừng chủ quan từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 của bệnh, bệnh nhân thường cắt sốt. Nhiều người lầm tưởng bệnh đã khỏi, nhưng đây chính là thời điểm "vàng" của các biến chứng sốc và thoát huyết tương. Nếu xuất hiện các dấu hiệu dưới đây cần đưa người bệnh đến cơ sơ y tế nhanh nhất, sớm nhất.
- Đau bụng dữ dội vùng gan (hạ sườn phải)
- Nôn ói liên tục (trên 3 lần/giờ).
- Chảy máu cam, chảy máu chân răng khó cầm.
- Tay chân lạnh ẩm, người lừ đừ, vật vã, bứt rứt.
- Không đi tiểu trong vòng 6 giờ.
 |
| Giai đoạn hết sốt chưa phải là hết bệnh. Hãy cảnh giác cao độ với các dấu hiệu chuyển nặng. |
Dinh dưỡng thông minh bù nước là chìa khóa. Hãy uống nhiều nước Oresol, nước dừa, nước trái cây.
Lưu ý quan trọng: Tránh các loại đồ uống có màu đỏ, nâu, đen (nước dưa hấu, xá xị, cà phê...) vì nếu bệnh nhân nôn, bác sĩ sẽ rất khó phân biệt đó là màu thực phẩm hay máu do xuất huyết tiêu hóa.
Sốt xuất huyết tuy là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nhưng hoàn toàn nằm trong tầm kiểm soát nếu chúng ta có kiến thức đúng. Hãy bắt đầu từ hành động nhỏ nhất ngay hôm nay: úp ngược chiếc xô sau vườn, thả vài chú cá vào bể nước và chủ động tiêm phòng khi có điều kiện. Bảo vệ chính mình là bảo vệ cả cộng đồng.