Trong bối cảnh bệnh đậu mùa khỉ tiếp tục lây lan ở châu Phi, WHO đã ban bố bệnh đậu mùa khỉ là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng - mức cảnh báo cao nhất.

Động thái này diễn ra sau sự lây lan của biến thể virus gây bệnh đậu mùa khỉ mới, có tên gọi nhánh lb, tại nhiều khu vực châu Phi.

Trong báo cáo công bố ngày 11/11, WHO cho biết kể từ đầu năm tới ngày 3/11, châu Phi đã ghi nhận 46.794 ca mắc và nghi mắc bệnh đậu mùa khỉ, trong đó có 1.081 ca tử vong.

Cộng hòa Dân chủ Congo, Burundi và Uganda là những nước chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi dịch bệnh.

Bệnh đậu mùa khỉ lây lan qua tiếp xúc trực tiếp. Bệnh thường gây ra các triệu chứng giống cúm và các tổn thương có mủ trên cơ thể. Hiện vaccine phòng bệnh đã được phân phát cho 9 nước châu Phi bị ảnh hưởng nặng nề nhất.

Bệnh đậu mùa khỉ là gì?

 Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), bệnh đậu mùa khỉ là bệnh do vi rút đậu mùa khỉ gây ra. Đây là bệnh truyền nhiễm có thể lây truyền từ động vật sang người. Vi rút này cũng có thể lây truyền từ người sang người.

 Bệnh đậu mùa khỉ có nhiều dấu hiệu và triệu chứng khác nhau. Ở một số người, bệnh chỉ xuất hiện các triệu chứng nhẹ nhưng ở một số người khác các triệu chứng nặng hơn và cần được chăm sóc tại cơ sở y tế.

 - Triệu chứng điển hình của bệnh đậu mùa khỉ bao gồm sốt, đau đầu dữ dội, đau cơ, đau lưng, suy nhược cơ thể, sưng hạch bạch huyết.

- Xuất hiện phát ban và các ban này có thể kéo dài 2-3 tuần. Các nốt ban có xu hướng tập trung ở mặt, lòng bàn tay và lòng bàn chân, mắt, miệng, họng, bẹn, và cơ quan sinh dục và/hoặc quanh vùng hậu môn.

- Các tổn thương ngoài da có thể dao động từ một cho đến vài nghìn. Giai đoạn đầu, các tổn thương phẳng sau đó hình thành mụn nước, mụn mủ trước khi đóng vảy, khô lại và bong vảy, và hình thành một lớp da mới.

Đối tượng có nguy cơ mắc bệnh đậu mùa khỉ

 - Người sống cùng hoặc tiếp xúc gần (bao gồm quan hệ tình dục) với người bị mắc bệnh đậu mùa khỉ, hoặc người tiếp xúc thường xuyên với động vật bị bệnh có nguy cơ cao nhất mắc bệnh.

- Trẻ sơ sinh, trẻ em và người bị suy giảm miễn dịch (nhất là người nhiễm HIV bị suy giảm miễn dịch) có nguy cơ mắc triệu chứng nghiêm trọng hơn, và có thể tử vong do bệnh đậu mùa khỉ.

- Nhân viên y tế khi chăm sóc cho bệnh nhân mắc bệnh đậu mùa khỉ mà không thực hiện các biện pháp phòng chống nhiễm khuẩn để bảo vệ.

Vắc xin ngừa đậu mùa trước đây có bảo vệ được bệnh đầu mùa khỉ?

 - Theo WHO, người đã tiêm vaccine ngừa đậu mùa trước đây có nhiều khả năng được bảo vệ trước bệnh đậu mùa khỉ. Tuy nhiên, người trẻ tuổi ít có khả năng đã được tiêm phòng bệnh đậu mùa vì tiêm chủng đậu mùa đã chấm dứt trên toàn thế giới sau khi bệnh này đã được thanh toán vào năm 1980.

- Người đã được tiêm phòng đậu mùa vẫn cần tiếp tục thực hiện các biện pháp phòng bệnh để bảo vệ bản thân và người khác.

Chủ động phòng, chống dịch bệnh đậu mùa khỉ

Bộ Y tế đã ban hành khuyến cáo người dân chủ động thực hiện các biện pháp dự phòng sau:

 1. Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi, tốt nhất che bằng khăn vải hoặc khăn tay hoặc khăn giấy dùng một lần hoặc ống tay áo để làm giảm phát tán các dịch tiết đường hô hấp; rửa tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn ngay sau khi ho, hắt hơi. Không khạc nhổ bừa bãi nơi công cộng.

2. Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn tay.

3. Người có triệu chứng phát ban cấp tính không rõ nguyên nhân kèm theo một hoặc nhiều triệu chứng nghi ngờ cần chủ động liên hệ với cơ sở y tế để được theo dõi, tư vấn kịp thời. Đồng thời, cần chủ động tự cách ly, tránh quan hệ tình dục.

4. Tránh tiếp xúc gần với người mắc bệnh đậu mùa khỉ, tránh tiếp xúc trực tiếp với những vết thương, dịch cơ thể, giọt bắn và các vật dụng, đồ dùng bị nhiễm mầm bệnh. Trong trường hợp nơi ở/nơi làm việc có người mắc hoặc nghi ngờ mắc bệnh, cần thông báo cho cơ quan y tế để được tư vấn và xử trí kịp thời, không tự ý điều trị.

5. Người đến các quốc gia có lưu hành dịch bệnh đậu mùa khỉ (khu vực Trung và Tây Phi), cần tránh tiếp xúc với động vật có vú (chết hoặc sống) như: động vật gặm nhấm, thú có túi, động vật linh trưởng có thể chứa virus đậu mùa khỉ. Khi quay trở về Việt Nam cần chủ động khai báo với cơ quan y tế địa phương để được tư vấn.

6. Đảm bảo an toàn thực phẩm; thực hiện lối sống lành mạnh, tăng cường vận động thể lực, nâng cao sức khỏe.

Một số điều cần lưu ý

 - Người có các triệu chứng nghi của bệnh đậu mùa khỉ, hoặc tiếp xúc với người mắc bệnh đậu khỉ mùa cần chủ động liên lạc hoặc tới cơ sở y tế để được thăm khám và tư vấn kịp thời.
- Bệnh đậu mùa khỉ không chỉ ở nhóm nam có quan hệ tình dục đồng giới. Bất kỳ ai tiếp xúc gần với người bị lây nhiễm đều có nguy cơ mắc bệnh.
- Người nhiễm HIV do có sức đề kháng kém hơn nên dễ bị mắc bệnh đậu mùa khỉ hơn những nhóm khác.