Tuy nhiên, để đạt được các mục tiêu nói trên, lại có rất nhiều con đường dẫn lối – có những trẻ may mắn, có được một số yếu tố thuận lợi, thì lô trình khá bằng phẳng và rõ ràng, nhưng cũng có rất nhiều trẻ mà bố mẹ cứ phải mò mẫm đi trong hoang mang, hay tệ hơn là đi lầm đường, bỏ phí rất nhiều thời gian và cơ hội, chỉ vì gặp phải những chuyên gia thao túng tâm lý bất nhân trên bước đường cùng con.
Có khá nhiều trường hợp đáng tiếc – khi mà gia đình dù đã phát hiện tình trạng của con khá sớm, nhưng vì lạc lối bằng những chỉ dẫn tào lao, mà lãng phí “ thời gian vàng” của con!
Thời gian vàng này không phải là giai đoạn phát triển vàng như của trẻ bình thường từ 3 – 6 tuổi, mà nhiều người thường dựa vào đó để phê phán hay hù dọa phụ huynj là đánh mất giai đoạn vàng của trẻ để không còn cơ hội phục hồi và phát triển, trong khi nếu hướng dẫn trẻ đúng nơi, đúng cách với đúng người thì trẻ vẫn có cơ hội tiến bộ dù ở độ tuổi nào ! Bởi vì trẻ tự kỷ là những đứa trẻ có một “ tuổi thơ bất tận”.
Có những trường hợp trẻ được can thiệp sớm và có hiệu quả và đến khi chuyển sang chương trình Giáo dục hòa nhập ở các trường bình thường, thì trẻ lại không được hưởng một chế độ giáo dục phù hợp và thế là thay vì được phát triển, thì trẻ lại có dấu hiệu chựng lại, không tiếp thu, không hòa nhập mà còn có tình trạng thoái lui, hay có những phản ứng tiêu cực, co cụm, tách ly, trầm cảm hay bùng nổ.
Cũng có những trường hợp, trẻ không được chẩn đoán chính xác, phụ huynh không hiểu rõ về tình trạng của con, cứ nỗ lực cho con theo học các trường không thiết kế nổi một kế hoạch can thiệp hiệu quả, rồi đến khi cho con đi hòa nhập thì lại gặp phải tình trạng là gần như bỏ mặc con, hay lại yêu cầu phụ huynh cho một giáo viên đi kèm để giao hết trách nhiệm cho người giáo viên này, dẫn đến tình trạng hai cô trò bị cách ly ngay trong lớp học mà lẽ ra trẻ phải có nhiều cơ hội để gắn kết.
Như vậy phải chăng là trẻ cần được can thiệp hiệu quả ở các trường, các trung tâm chuyên biệt (Hay còn gọi là Can thiệp sớm) sau đó mới có thể chuyển sang trường bình thường để tiếp tục việc học tập cho đến khi có thể học chung một cách tương đối với các bạn bình thường.
Hay cứ đưa trẻ vào học trong trường bình thường, rồi cho trẻ đi can thiệp 1 tiếng / ngày (Tại trường hay đi qua trung tâm can thiệp bên ngoài) cho đến khi trẻ hồi phục và có thể hòa nhập được?
Cho dù có cho trẻ học theo phương án nào, thì vấn đề không phải là biện pháp mà là ở tình trạng và mức độ của trẻ, chứ không phải phụ thuộc vào mong muốn của Phụ huynh. Dĩ nhiên là còn phải phụ thuộc vào điều kiện của gia đình, nhưng dù học theo cách nào thì cũng phải là một sự ĐẦU TƯ ĐÚNG ĐẮN và HỢP LÝ ! hay nói một cách khác là chúng ta phải đầu tư theo cái mà trẻ cần, chứ không thể đầu tư theo điều mà phụ huynh muốn! Bởi vì xét cho cùng, ai lại chẳng muốn con mình Bình phục, phát triển và ổn định ! Nhưng để đạt được điều đó thì 50 % là tùy vào trẻ, 30% là tùy vào gia đình và 20% là tuy vào sự định hướng theo cách nào!
Trong trường hợp trẻ ở mức độ nhẹ và trong địa phương cũng không có trường Can thiệp Sớm đủ điều kiện cơ sở và chuyên môn – thì việc cho con theo học trường Bình thường và có sự can thiệp tại trường theo giờ là điều hợp lý, Trong trường hợp trẻ có tình trạng rối nhiễu nặng hơn, thì việc can thiệp tại trung tâm là điều cần thiết và hơn thế nữa cũng cần có những biện pháp hỗ trợ tại gia đình sau một thời gian, thì mới nên nghĩ đến việc cho con hòa nhập.
Có một thực tế đáng buồn là không phải trẻ nào cũng có thể Hòa nhập, Thậm chí là thay vì tiến bộ hơn nều được hòa nhập, thì trẻ lại trở nên khó khăn, yếu kém hơn vì không được tiếp nhận những biện pháp can thiệp tại trường hòa nhập Nói cách khác, trẻ chỉ có thể theo một kế hoạch can thiệp chuyên biệt dài lâu hơn là mong đợi một tiến bộ “ thần kỳ” để trẻ có thể học hòa nhập, và nếu có thì đó sẽ là những tháng ngày lãng phí nhất của trẻ.
Trong trường hợp trẻ có đủ khả năng để theo học hòa nhập, thì cho dù trẻ đã từng can thiệp hay chưa, thì vẫn cần phải có sự đánh giá lại và một kế hoạch can thiệp xuất phát từ thời gian trẻ bước vào trường hòa nhập, bởi vì điều trẻ cần và luôn cần là các KỸ NĂNG bao gồm kỹ năng thiết yếu lúc nhỏ và kỹ năng xã hội khi lớn hơn, chứ không phải là các KIẾN THỨC mà trường hòa nhập cung cấp cho trè một cách sơ lược và dễ dàng hơn so với trẻ bình thường.
Thực tế thì có nhiều trẻ nhất là các bạn Tự kỷ chức năng cao, thì việc thu thập kiến thức (nhất là môn toán) không phải l2 điều quá khó. Thậm chí là có bạn còn giỏi hơn cả một số trẻ bình thường. Nhưng về mặt KỸ NANG XÃ HỘI thì vẫn luôn là những hạn chế, ngay cả các kỹ năng cá nhân vẫn còn khá nhiều sự vụng về hay ẩu tả mà trẻ rất dễ nhận được sự thông cảm, cho qua. Để rồi đến khi bước vào lứa tuổi trưởng thành, trẻ vẫn là một đứa trẻ vụng về trong giao tiếp !
Hành trình CAN THIỆP SỚM, dù gian nan nhưng dẫu sao thì vẫn có nhiều kế hoạch, phương pháp và cơ sở để gia đình có thể lựa chọn một con đường phù hợp với trẻ. Nhưng hành trình HÒA NHẬP cho đến nay vẫn là một con đường của sự may rủi và hầu như rất ít sự chọn lựa và khá nhiều trường hợp phụ huynh phải tự vạch lối mà đi hay bỏ mặc, tới đâu thì tới ! Nhưng dù sao đi nữa thì việc chấp nhận trẻ và đủ tỉnh táo để có đủ động lực chọn lựa cho con một con đường để con được nhìn nhận và ổn định, vẫn là điều quan trọng nhất.