Anh đi chiến chinh trở về. Chiến thắng trọn vẹn và niềm vui cũng trọn vẹn. Cả con mèo và mẹ anh đều vui mừng chờ đợi anh trở về. Anh đã gặp may, nhưng anh không nghĩ vậy. Trước khi chiến tranh nổ ra, anh là một nhạc sĩ nổi tiếng. Một nghệ sĩ piano đã đi khắp thế giới biểu diễn trong các buổi hòa nhạc và chơi với những dàn nhạc hay nhất. Nhưng bây giờ anh không thể chạm tay vào phím đàn.
Cái lạnh của không phải là hàng trăm mà là hàng mét chiến hào đào trên đất đóng băng hoặc bùn nhão. Anh đã nằm ngủ co ro trong những căn hầm lạnh lẽo và khi đến giờ phút đánh nhau với quân chiếm đóng thì các ngón tay của anh co quắp lại vì lạnh.
Tất cả những điều đó đã không uổng phí. Và chúng. Chúng là niềm kiêu hãnh của anh. Những ngón tay chập chờn như cánh chim dịu dàng và khẽ khàng chạm vào những phím đàn hình chữ nhật màu đen và màu trắng. Những ngón tay. Những ngón tay của anh không còn tuân theo sự điều khiển của anh nữa. Các khớp bị sưng vù lên và không thể co duỗi được. Và thậm chí cả con mèo yêu thích của anh là Zaya, anh cũng chỉ có thể vuốt ve nó bằng lòng bàn tay.
Các bác sĩ thở dài và giang tay ra. Họ nói, họ không thể làm gì được. Chiến tranh mà.
Họ nói rằng, anh đã may mắn. Anh đã may mắn quay trở về. Và thậm chí không có bất kỳ vết thương nào. Vậy thì hãy vui lên và sống cho khỏe. Nhưng…
Nhưng làm sao anh có thể vui sướng được khi tất cả niềm vui của anh nằm ở trong những thanh âm? Trong cái thế giới tuyệt vời mà anh gửi gắm trọn cuộc đời mình. Và ngoài ra, anh không muốn bất cứ điều gì khác.
Anh tuyệt vọng gõ gõ những phím đàn piano ở nhà và bật khóc.
- Thợ giày! Thợ giày! - anh hét lên. - Thợ giày còn chơi hay hơn cả tôi.
Đôi tai vốn đã quen với những màn trình diễn hoàn hảo của anh giờ đây nói với anh rằng, anh là một kẻ vô dụng, rằng mọi hy vọng và nỗ lực của anh sẽ chẳng mang lại kết quả gì.
Mẹ anh rất lo lắng. Nhưng lo cũng chẳng ích gì. Bà vui mừng vì con trai đã trở về bình yên sau chiến tranh. Bà chỉ quan tâm đến một điều. Tìm cho anh ấy một vị hôn thê tốt và được nhìn thấy các cháu nội của mình. Bà không hiểu tâm tư của anh. Bà nói.
- Công việc thì đầy. Đâu đâu cũng cần người.
Còn con mèo Zaya. Nó hiểu lòng anh. Có lần người nghệ sĩ piano đã mang nó về nhà sau một buổi hòa nhạc. Ở đó, con mèo con chui vào một cái hộp đàn. Người ta muốn ném nó ra đường, nhưng người nghệ sĩ piano. Anh đã giữ nó lại và khẳng định với nó rằng, nó có một mái nhà và một gia đình, có anh… và mẹ anh. Ngoài ra thì còn ai nữa?
Zaya đã hiểu tâm tư của anh. Nó thấy người thân yêu và duy nhất của nó đau khổ như thế nào. Nó nhìn thấy anh vô cùng đau khổ, khi dùng những ngón tay không thể co duỗi được của mình tuyệt vọng đập vào những phím đàn. Và nó quyết định.
Nó quyết định. Biết làm gì khác bây giờ? Ngoài nó ra thì còn ai nữa?
Đêm đêm, nó trèo lên lòng người nhạc sĩ và đòi anh vuốt ve nó thường xuyên hơn.
Đêm đêm, nó lắng nghe tiếng khóc thầm của người mà nó yêu quý nhất. Nó rúc vào dưới lòng bàn tay anh và dùng cơ thể ấm áp của mình sưởi ấm cho chúng.
Dần dần, các ngón tay của anh bắt đầu. Duỗi thẳng ra được. Giống như những bông hoa điểm tuyết mọc lên từ dưới tuyết. Chúng vươn thẳng lên và nở hoa. Điều đó làm người nhạc sĩ hết sức vui mừng. Bây giờ anh không còn đập tay vào các phím đàn nữa mà đã nỗ lực chơi bằng ý chí. Tất cả những biểu hiện đó chứng tỏ bàn tay của anh đang dần hồi phục, và các bác sĩ... Họ giang tay ra.
Họ lại giang tay ra và nhún vai.
- Trường hợp này không thể giải thích được, - họ nói rồi hỏi. - Anh ấy ăn gì? Anh ấy tập trị liệu gì?
Làm sao họ có thể biết được? Làm sao họ có thể hiểu được? Rằng không phải các bài tập trị liệu và ăn uống đã chữa lành các ngón tay của anh.
Những ngón tay của anh được chữa lành bởi tình yêu.
Zaya là một tạo vật nhỏ bé, có bộ lông mềm mại, chiếc đuôi ngắn tun ngủn trông rất mắc cười. Nó trông giống thỏ hơn là giống mèo. Nó thường nhảy chứ không phải chạy. Và vừa nhảy vừa ngoáy ngáy cái mọc ra ở chỗ đuôi nó.
Và các ngón tay của anh đã cử động được. Hoàn toàn bình thường. Và hạnh phúc tràn ngập tâm hồn người nhạc sĩ. Còn Zaya thì đã chết.
Nó chết trong lúc vẫn đang áp người vào lòng bàn tay người nghệ sĩ piano. Nó lặng lẽ ra đi. Vào ban đêm.
Nhưng nó đã cứu được bàn tay của người mình yêu.
Người nghệ sĩ dương cầm không thể nguôi ngoai nỗi buồn. Anh đã hiểu.
Đến bây giờ anh mới hiểu rõ mọi chuyện. Người bạn của anh. Chú mèo Zaya yêu quý của anh. Nó đã hy sinh mạng sống vì hạnh phúc của anh.
Và bởi vậy, anh cảm thấy mình mắc nợ nó. Với những ngón tay vẫn chưa hồi phục hoàn toàn. Anh đi tham dự một cuộc thi piano quốc tế tổ chức tại thủ đô. Là nơi những nghệ sĩ biểu diễn xuất sắc nhất thế giới tề tựu về để mừng chiến thắng. Họ chỉ muốn chơi. Chứ không phải để tham gia cuộc thi. Họ muốn chơi nhạc cho những người chiến sĩ, sĩ quan và gia đình họ. Vì vậy hội trường.
Hội trường lớn nhất nơi cuộc thi diễn ra đã chật kín người. Mọi người ngồi ở lối đi và đứng ở những lô ghế trên cao.
Người nghệ sĩ dương cầm đi vào hậu trường và cố gắng thương lượng. Để được phép bước ra sân khấu, nhưng...
Các thành viên ban giám khảo và những người quản lý nhìn anh như thể anh bị điên.
Anh đã kể cho họ nghe câu chuyện về chú mèo có khả năng chữa bệnh thần kỳ. Những ngón tay đã tự phục hồi. Không phải điều trị hay phẫu thuật. Người ta cho rằng tất cả điều anh kể giống như là anh đang mê sảng.
Họ cố đưa anh ta đi. Và đúng lúc đó.
Đúng lúc đó, trưởng ban giám khảo đột nhiên nhận ra người đàn ông khắc khổ có mái tóc hoa râm và những nếp nhăn trên khuôn mặt hốc hác này. Chính là.
Chính là chàng trai đó. Người nghệ sĩ thiên tài.
Và ông ta nói với nhân viên bảo vệ và các thành viên ban giám khảo khác:
- Tôi nghĩ. Rằng tôi biết người này.
Ông bước lại gần, chỉnh sửa lại cà vạt và phủi phủi bộ vest cũ. Bộ vest đang được khoác trên thân hình gầy gò trông như một cái bao tải. Ông phủi phủi những hạt bụi vô hình.
- Tôi không nhìn nhầm chứ? - ông hỏi.
- Tôi đã không nhầm, - ông nói. - Đó là anh phải không?
- Là tôi. - người nhạc sĩ trả lời. - Nhưng tôi không phải là người đó. Và tôi không biết liệu mình có thể chơi được không, nhưng con mèo của tôi. Con mèo Zaya của tôi. Tôi không thể. Tôi không thể làm gì khác được.
Đột nhiên người nghệ sĩ dương cầm trở nên phấn khích tột độ. Và nước mắt anh trào ra:
- Nó đã hy sinh mạng sống của mình để tôi có thể chơi nhạc. Và tôi phải chơi nhạc. Ông hiểu chứ?
- Tôi hiểu. - trưởng ban giám khảo nói. - Tôi hiểu ý anh bạn.
Và ông ta mỉm cười, rồi quay sang nhìn ban giám khảo, những người quản lý và nhân viên bảo vệ.
- Đó là vấn đề thuộc trọng trách của tôi, - ông ta nói.
- Anh bạn. - ông nói với người nhạc sĩ. - Anh bạn muốn tôi giới thiệu anh bạn như thế nào? Chính tôi sẽ giới thiệu anh.
- Tôi không biết, - nghệ sĩ piano trả lời. Anh suy nghĩ một lúc rồi nói. - Hãy giới thiệu tôi như thế này: người biểu diễn là Zaya.
Trưởng ban giám khảo mỉm cười gật đầu.
- Được. - ông nói. - Anh bạn quyết định. Con mèo này có lẽ có ý nghĩa rất lớn với anh bạn.
- Rất lớn. - người nhạc sĩ khẳng định.
Trưởng ban giám khảo đứng trên sân khấu trước cây đàn piano.
- Xin các quý vị chú ý. - ông nói. - Bây giờ tôi muốn giới thiệu với các quý vị người biểu diễn đầu tiên của chúng ta. Anh ấy vừa trở về sau chiến tranh và anh ấy gặp. Anh ấy gặp vấn đề với các ngón tay của mình sau thời gian đào chiến hào và cầm vũ khí chiến đấu, nhưng. Nhưng con mèo của anh ấy. Con mèo Zaya của anh ấy đã giúp anh ấy hồi phục. Và nó đã chết. Và điều đó có nghĩa là nó cũng đã hy sinh trong cuộc chiến này. Tôi đề nghị các quý vị lưu ý và thấu hiểu.
Xin phép quý vị được giới thiệu: Nghệ sĩ piano Zaya!
Người nhạc sĩ bước lên sân khấu. Anh không quen với sự chú ý của khán giả và những ánh mắt nhìn chằm chằm.
Anh lúng túng cúi đầu và vấp chân.
Rồi anh đứng thẳng lên và mặt đỏ bừng. Và đúng lúc đó.
Đúng lúc đó, một người cao lớn và bệ vệ mặc bộ quân phục có phù hiệu đại tá đứng dậy trên hàng ghế đầu tiên.
Ông đứng nghiêm và chào danh dự người nghệ sĩ piano. Và tiếp sau ông ta. Những người mặc quân phục và thường phục cũng đứng dậy.
Họ đứng nghiêm và một số người giơ tay chào danh dự.
Chẳng mấy chốc, gần một nửa hội trường đứng dậy. Và sau đó, tất cả những người còn lại cũng đứng dậy.
Còn người nghệ sĩ piano. Anh ngồi xuống bên cây đàn piano.
Anh nhìn các phím đàn. Anh nhìn đi nhìn lại nhưng không thể quyết định được, và rồi...
Đột nhiên mọi thứ biến mất.
Và anh nhìn thấy con mèo Zaya yêu quý của mình đang ngồi trên phím đàn.
- Đó là mày phải không? Có phải mày không, con thỏ nhỏ bé của tao? - anh hỏi. - Dĩ nhiên rồi. Làm sao mà mày có thể không đến chứ
Anh bắt đầu vuốt ve con mèo Zaya của mình. Anh vừa vuốt ve vừa thốt ra những lời trìu mến nhất mà anh biết.
Khán giả nhìn thấy ngón tay của nghệ sĩ piano chạm vào các phím đàn. Và…
Và âm thanh bắt đầu tuôn ra ào ạt.
Nhạc của Chopin. Bản vanxơ mùa xuân.
Những ngón tay của anh nhảy múa như những chú chim. Cứ như thể những chú chim đang đậu trên những phím đàn hình chữ nhật màu đen và màu trắng. Và sau đó.
Sau đó những ngón tay của anh biến mất. Và thay cho chúng. Là những nàng tiên nhỏ bé đến từ rừng xanh hiện ra, họ khoác trên mình những cánh hoa hồng.
Họ vừa bay lượn chập chờn vừa nhảy múa trên những phím đàn piano. Và cảnh tượng thật tuyệt vời.
Người nghệ sĩ dương cầm đứng dậy. Anh có cảm giác dường anh sắp bị khán giả la ó. Bởi vì anh chưa thể chơi được. Anh chưa chạm vào phím đàn.
Cả hội trường bùng nổ với những tràng pháo tay và niềm vui sướng và anh chợt hiểu rằng.
Rằng anh thực sự đã chơi. Chỉ đơn giản là chơi đàn thôi.
Chính anh cũng không nhận ra là mình đã chơi nhạc.
Mọi người chạy lên sân khấu và ôm anh. Họ mang hoa tặng anh, và từ trong hậu trường.
Từ trong hậu trường, tất cả các thành viên ban giám khảo và các nhà quản lý bước ra, theo sau họ là tất cả các thí sinh và các nghệ sĩ biểu diễn. Họ cũng đứng vỗ tay.
Người nhạc sĩ cảm thấy vô cùng hạnh phúc. Anh quay lại.
Con mèo Zaya của anh đang ngồi trên cây đàn piano. Và nó mỉm cười.
- Cảm ơn. Cảm ơn các quý vị.
Và bây giờ anh lại đi lưu diễn khắp thế giới và chơi với những dàn nhạc hay nhất. Và người ta luôn giới thiệu anh thế thế này:
- Nghệ sĩ dương cầm Zaya.
Mẹ anh tìm cho anh một cô gái ngoan ngoãn và họ có hai cô con gái và ngoài ra. Ngoài ra còn có sáu con mèo. Trong đó có một con vui nhộn, ghê gớm, bướng bỉnh và tinh nghịch nhất.
Và nó luôn đợi người nhạc sĩ trước cửa. Và khi vuốt ve nó, anh lại nhớ đến con mèo Zaya yêu quý của mình.
Đó là toàn bộ câu chuyện.
Về một người nhạc sĩ và một con mèo tên là Zaya. Con vật đã hy sinh mạng sống của mình vì hạnh phúc của người mà nó yêu quý.
Và tôi không còn gì để viết nữa. Câu chuyện đến đây là hết.
Và tôi rất tiếc.
Người dịch: Dương Nguyên Khải.