Ba sai lầm tuyệt đối tránh khi thấy con bị hóc
Thực tế trên lâm sàng cho thấy, rất nhiều trường hợp trẻ nhập viện với biến chứng nặng như viêm phổi, rách thực quản hay ngừng tuần hoàn lại xuất phát từ chính những thao tác sơ cứu sai cách tại nhà. Dưới đây là 3 sai lầm phổ biến nhất cha mẹ cần khắc cốt ghi tâm:
Sai lầm 1: Móc họng (Blind Finger Sweep)
Đây là phản xạ bản năng nhưng cũng là hành động nguy hiểm nhất.
Tại sao sai? Họng trẻ em có cấu trúc hình phễu. Việc đưa tay vào móc họng một cách "mù quáng" khi không nhìn thấy rõ dị vật sẽ tạo ra hiệu ứng piston, vô tình đẩy dị vật trượt qua nắp thanh quản, rơi sâu vào khí quản gây bít tắc đường thở hoàn toàn.
Hậu quả: Hành động này còn gây trầy xước, phù nề niêm mạc họng, khiến việc đặt nội khí quản cấp cứu của bác sĩ sau đó trở nên vô cùng khó khăn.
Sai lầm 2: Vuốt xuôi ngực và lưng
Nhiều ông bà, cha mẹ có thói quen vuốt ngực trẻ từ trên xuống dưới khi thấy trẻ ho sặc với hy vọng con dễ chịu hơn.
Tại sao sai? Nguyên tắc tống dị vật là phải tạo áp lực đẩy ngược từ dưới lên (ngược chiều trọng lực). Động tác vuốt xuôi vô tình làm dị vật di chuyển sâu hơn vào phổi.
Hậu quả: Dị vật đi sâu vào các nhánh phế quản nhỏ gây xẹp phổi hoặc viêm phổi tái diễn, rất khó điều trị dứt điểm.
 |
|
Tuyệt đối không vuốt xuôi lưng khi trẻ đang hóc dị vật (Ảnh minh họa)
|
Sai lầm 3: Chữa mẹo dân gian (Nuốt cơm, uống nước, dốc ngược)
Nuốt cơm/chuối: Cực kỳ nguy hiểm với hóc xương. Áp lực từ cục cơm lớn có thể ép xương cắm sâu hơn, thậm chí xuyên thủng thực quản gây áp xe trung thất – biến chứng có tỷ lệ tử vong cao.
Cho uống nước: Khi trẻ đang ho sặc, nắp thanh quản đóng mở rối loạn. Nước rất dễ lọt vào đường thở gây viêm phổi.
Dốc ngược, lắc mạnh: Việc túm chân dốc ngược và lắc (khác với tư thế nằm sấp trên cánh tay an toàn) có thể gây chấn thương cột sống cổ hoặc làm rơi trẻ.
Dấu hiệu nhận biết: Khi nào cần can thiệp?
Không phải lúc nào cũng cần lao vào sơ cứu ngay. Phụ huynh cần giữ cái đầu lạnh để quan sát nhanh:
Tắc nghẽn một phần (Trẻ vẫn ho, khóc, nói được): Tuyệt đối KHÔNG can thiệp. Hãy khuyến khích trẻ ho. Tiếng ho là cơ chế tự nhiên tốt nhất để tống dị vật. Việc vỗ lưng hay ép bụng lúc này có thể làm dị vật di chuyển sang vị trí tắc nghẽn hoàn toàn.
Tắc nghẽn hoàn toàn (Trẻ rơi vào trạng thái tím tái, không ho, không khóc, không nói được): Đây là tình trạng tối khẩn cấp. Cần tiến hành thủ thuật sơ cứu NGAY LẬP TỨC và gọi người hỗ trợ gọi cấp cứu 115.
Quy trình sơ cứu chuẩn (Cập nhật từ Bộ Y tế)
Kỹ thuật sơ cứu sẽ khác nhau tùy theo độ tuổi để đảm bảo an toàn cho các cơ quan nội tạng của trẻ.
Đối với trẻ dưới 2 tuổi (Trẻ nhũ nhi): Vỗ lưng - Ấn ngực
Do khung xương và nội tạng trẻ còn non nớt, tuyệt đối không dùng thủ thuật Heimlich (ép bụng) vì có nguy cơ vỡ gan, dập tạng.
Vỗ lưng: Đặt trẻ nằm sấp dọc theo cánh tay, đầu thấp hơn ngực, giữ chặt cổ. Dùng gót bàn tay vỗ mạnh, dứt khoát 5 cái vào vùng giữa hai bả vai.
Ấn ngực: Nếu dị vật chưa ra, lật ngửa trẻ sang tay kia (đầu vẫn giữ thấp). Dùng 2 ngón tay ấn mạnh 5 cái vào vùng giữa ngực (ngay dưới đường nối hai núm vú).
Lặp lại: Thực hiện chu kỳ 5 vỗ lưng - 5 ấn ngực cho đến khi trẻ khóc được hoặc dị vật bật ra.
 |
| Kỹ thuật Vỗ lưng - Ấn ngực dành riêng cho trẻ dưới 2 tuổi |
Đối với trẻ lớn (trên 2 tuổi) và Người lớn: Thủ thuật Heimlich
Đứng sau lưng trẻ, vòng hai tay ra trước bụng.
Nắm một bàn tay lại thành nắm đấm, đặt ngay vùng thượng vị (trên rốn, dưới mũi ức). Bàn tay kia nắm lấy nắm đấm.
Giật mạnh dứt khoát theo hướng từ trước ra sau và từ dưới lên trên. Lặp lại 5-10 lần để tạo áp lực khí trong lồng ngực đẩy dị vật ra ngoài.
 |
| Vị trí đặt tay chính xác khi thực hiện thủ thuật Heimlich |
Hãy gọi cấp cứu 115 ngay lập tức nếu sau khi sơ cứu dị vật không bật ra, hoặc trẻ có biểu hiện lơ mơ, mất ý thức. Trong trường hợp trẻ bất tỉnh, hãy đặt trẻ nằm ngửa trên mặt phẳng cứng và bắt đầu ép tim ngoài lồng ngực (CPR) trong lúc chờ xe cấp cứu.
Dị vật đường thở là tai nạn có thể phòng ngừa. Hãy cắt nhỏ thức ăn tròn (nhãn, nho), để xa tầm tay trẻ các vật nhỏ (pin, đồng xu). Và quan trọng nhất. Hãy học kỹ năng sơ cứu đúng ngay hôm nay. Đừng để đến lúc tai nạn xảy ra mới bắt đầu tìm kiếm thông tin.