Theo dữ liệu giám sát mới nhất từ ngành Y tế, biểu đồ bệnh hô hấp năm nay có sự thay đổi đáng lo ngại. Thay vì các đợt dịch tách biệt, chúng ta đang đối mặt với sự lưu hành song song của nhiều tác nhân gây bệnh.
Tại TP.HCM, hệ thống giám sát ghi nhận trung bình 16.000 đến 18.000 ca viêm đường hô hấp mỗi tháng, với xu hướng tăng vọt vào giai đoạn chuyển mùa cuối năm. Trong khi đó tại miền Bắc, các bệnh viện tuyến cuối như Nhi Trung ương và Bệnh Bệnh Nhiệt đới Trung ương đang ghi nhận tình trạng quá tải cục bộ.
Đáng chú ý, RSV (Virus hợp bào hô hấp) đang trở thành tác nhân hàng đầu. Dữ liệu cho thấy virus này không chỉ lây lan nhanh mà còn gây biến chuyển nặng ở nhóm trẻ sơ sinh và trẻ có bệnh nền. Tốc độ lây lan của RSV trong điều kiện thời tiết hiện tại đang là bài toán khó cho công tác điều trị.
Vì sao trời lạnh lại là thời điểm vàng của virus?
Nhiều cha mẹ vẫn lầm tưởng trẻ ốm đơn thuần do bị nhiễm lạnh. Thực tế, nhiệt độ thấp chỉ là yếu tố kích hoạt, còn nguyên nhân gốc rễ nằm ở những thay đổi sinh lý bên trong cơ thể trẻ và cơ chế sinh tồn của virus:
- Hàng rào làm sạch tự nhiên bị suy yếu: Bình thường, đường hô hấp của trẻ được bảo vệ bởi lớp niêm mạc có các lông chuyển (cilia) hoạt động như những người quét dọn cần mẫn đẩy bụi và vi khuẩn ra ngoài. Tuy nhiên, không khí lạnh và khô làm các lông chuyển này chuyển động chậm lại, thậm chí tê liệt, mở đường cho virus xâm nhập sâu vào phổi.
- Khoảng trống miễn dịch: Khi gặp lạnh, mạch máu ở mũi họng co lại để giữ nhiệt. Phản ứng tự nhiên này vô tình làm giảm lượng máu mang tế bào bạch cầu đến niêm mạc hô hấp, tạo ra lỗ hổng trong hệ thống phòng thủ đầu tiên của cơ thể.
- Sức sống bền bỉ của mầm bệnh: Các nghiên cứu chỉ ra rằng, lớp vỏ của virus Cúm và RSV trở nên cứng và bền vững hơn trong nhiệt độ thấp. Chúng có thể tồn tại tới 6 giờ trên các bề mặt như tay nắm cửa, đồ chơi – sẵn sàng lây nhiễm khi trẻ vô tình chạm vào.
Hãy bảo vệ con trước làn sóng dịch
Trong bối cảnh virus có khả năng tồn tại lâu và lây lan mạnh, việc phòng ngừa không chỉ dừng lại ở giữ ấm. Các bác sĩ khuyến cáo cha mẹ thực hiện nguyên tắc "3 Sạch - 1 Chuẩn" để cắt đứt đường lây truyền của bệnh:
- Vệ sinh bề mặt tiếp xúc: Thường xuyên khử khuẩn tay nắm cửa, đồ chơi và điện thoại.
- Giữ ẩm đường thở: Sử dụng nước muối sinh lý để vệ sinh mũi họng hàng ngày.
- Rửa tay đúng lúc: Tập cho trẻ thói quen rửa tay bằng xà phòng sau khi đi học về và trước khi ăn.
Dưới đây là các biện pháp cụ thể để cha mẹ dễ dàng áp dụng:
Vệ sinh mũi họng đúng cách
 |
| Giữ ẩm niêm mạc mũi họng giúp phục hồi "hàng rào" lông chuyển tự nhiên, ngăn chặn virus xâm nhập sâu. |
Dinh dưỡng và Tiêm chủng
 |
| Bên cạnh việc bổ sung nước ấm và Vitamin, tiêm phòng đầy đủ là "tấm khiên" vững chắc nhất bảo vệ trẻ trong mùa đông. |
Tạo môi trường thông thoáng
 |
| Tránh đóng kín cửa cả ngày. Hãy mở cửa sổ vào những thời điểm ấm trong ngày để không khí lưu thông, hạn chế mật độ virus trong nhà. |
Các chuyên gia nhận định giai đoạn cuối năm 2025 là thời điểm nhạy cảm với hệ hô hấp của trẻ. Phụ huynh cần nâng cao cảnh giác, chuyển từ thế "bị động chữa bệnh" sang "chủ động phòng ngừa".
Lưu ý quan trọng: Đừng chủ quan với những triệu chứng tưởng chừng nhẹ nhàng như hắt hơi, sổ mũi. Trong bối cảnh "dịch chồng dịch", đó có thể là khởi đầu của một đợt viêm phổi tiến triển nhanh. Hãy đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay khi có dấu hiệu thở bất thường, sốt cao không hạ hoặc bỏ ăn, bỏ bú.