Tự chủ toàn diện gắn liền với minh bạch và giải trình
Luật Giáo dục đại học sửa đổi khẳng định Nhà nước giữ vai trò chủ đạo trong định hướng phát triển, đồng thời bảo đảm quyền tự chủ đầy đủ cho các cơ sở giáo dục đại học, không phụ thuộc vào mức độ tự chủ tài chính.
Các trường đại học (trừ khối an ninh, quốc phòng và đào tạo giáo viên) được trao quyền:
- Chủ động xác định chỉ tiêu và phương thức tuyển sinh.
- Tự chủ trong tổ chức đào tạo, nghiên cứu khoa học và hợp tác quốc tế.
- Tự chủ thu chi, quản lý tài sản và đầu tư phát triển.
- Quyết định số lượng nhân sự và tuyển dụng các nhà khoa học uy tín.
Tuy nhiên, Chính phủ nhấn mạnh rằng tự chủ phải đi đôi với trách nhiệm. Luật quy định rõ quyền tự chủ tài chính và nhân sự phải gắn với nghĩa vụ công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình. Cơ chế này nhằm khắc phục tình trạng tự chủ "chưa thực chất", đồng thời thiết lập hệ thống kiểm soát quyền lực và liêm chính học thuật.
 |
| Các đại biểu tham gia phiên họp |
Ưu tiên ngân sách cho các ngành then chốt
Dù trao quyền tự chủ, Ngân sách Nhà nước vẫn tiếp tục giữ vai trò "bà đỡ" cho các lĩnh vực quan trọng. Nhà nước sẽ hỗ trợ kinh phí thông qua cơ chế đặt hàng và cấp học bổng cho:
- Các ngành khoa học cơ bản, kỹ thuật then chốt, công nghệ chiến lược.
- Đào tạo tiến sĩ và các ngành khó thu hút người học nhưng cần thiết cho sự phát triển đất nước.
- Đầu tư hiện đại hóa hạ tầng, phòng thí nghiệm và các trung tâm nghiên cứu xuất sắc.
Bên cạnh đó, Luật cũng chính thức hóa việc ứng dụng công nghệ số và AI trong quản trị đại học, đi kèm các yêu cầu khắt khe về bảo vệ dữ liệu cá nhân.
Phân định rõ: Bác sĩ nội trú không tương đương Thạc sĩ
Một điểm mới quan trọng trong Luật sửa đổi là việc làm rõ ranh giới học thuật trong lĩnh vực Y khoa. Luật quy định rõ:
- Hệ thống văn bằng học thuật: Gồm Thạc sĩ, Tiến sĩ.
- Hệ thống đào tạo thực hành chuyên sâu: Gồm Bác sĩ nội trú, Bác sĩ chuyên khoa I, Chuyên khoa II (do Bộ Y tế quản lý).
Trong báo cáo giải trình, Chính phủ khẳng định việc công nhận tương đương giữa bác sĩ nội trú và thạc sĩ là không có cơ sở khoa học và chưa có tiền lệ quốc tế. Quy định này nhằm chấm dứt tình trạng lẫn lộn giữa học vị nghiên cứu và chứng chỉ hành nghề chuyên sâu, đảm bảo tính chuẩn mực của hệ thống giáo dục.
Tuy nhiên, để đảm bảo quyền lợi người học, việc liên thông giữa các chương trình chuyên khoa và trình độ thạc sĩ, tiến sĩ vẫn được thực hiện thông qua cơ chế công nhận tín chỉ dựa trên chuẩn chương trình đào tạo.
 |
| Các đại biểu tham gia phiên họp |
Nâng tầm Đại học Quốc gia và Đại học Vùng
Luật quy định Đại học Quốc gia và Đại học Vùng là các cơ sở đào tạo đa lĩnh vực, có sứ mệnh dẫn dắt và liên kết nguồn lực vùng. Cơ chế quản trị mới sẽ phân cấp mạnh mẽ hơn, làm rõ quyền tự chủ của các trường đại học thành viên, hướng tới xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo hiệu quả.
Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2026.