Tác nhân gây ngộ độc có thể là vi sinh vật (vi khuẩn, virus, ký sinh trùng), độc tố của vi khuẩn, chất độc hóa học, chất độc tự nhiên sẵn có trong thực phẩm hay do thức ăn bị biến chất.
Nhận biết ngộ độc thực phẩm
Chỉ trong 3 ngày, xã M'Đrắk (tỉnh Đắk Lắk) ghi nhận 64 trường hợp nghi ngộ độc thực phẩm, phần lớn có liên quan đến một cơ sở bán bánh mì tại địa phương. Trung tâm Y tế M'Đrắk cho biết, từ tối 18/7 đến nay, trên địa bàn xã đã tiếp nhận hàng loạt bệnh nhân nhập viện trong tình trạng rối loạn tiêu hoá, tiêu chảy cấp. Đáng chú ý, nhiều người khai đã ăn bánh mì từ cùng một điểm bán – quán của cô T. tại tổ dân phố 7, xã M'Đrắk. Bệnh nhân nhỏ nhất 3 tuổi, lớn nhất 59 tuổi, phân bố rải rác trong xã.
Các bác sĩ cho biết, các trường hợp này đều có triệu chứng tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa nghi ngờ do ngộ độc thực phẩm.
Để nhận biết ngộ độc thực phẩm, tùy từng trường hợp ngộ độc nặng nhẹ mà có các biểu hiện khác nhau. Khi bản thân hoặc người xung quanh rơi vào những tình huống sau đây thì có thể nghĩ đến nguy cơ bị ngộ độc thực phẩm:
- Người vừa mới ăn xong và khởi phát các biểu hiện bệnh sau đó.
- Có từ hai người trở lên có biểu hiện tương tự nhau sau khi cùng sử dụng một loại thực phẩm nào đó, trong khi những người không ăn thì không có biểu hiện bệnh.
Các biểu hiện của ngộ độc thực phẩm khá đa dạng và tùy thuộc vào tác nhân gây bệnh. Một số biểu hiện gợi ý của ngộ độc thực phẩm:
- Biểu hiện ở đường tiêu hóa: nôn, đau bụng, tiêu chảy …
- Biểu hiện của mất nước mất muối nếu nôn, tiêu chảy nhiều như biểu hiện khát, môi và da khô, nước tiểu sẫm màu và lượng ít dần ...
- Biểu hiện của nhiễm trùng (nếu do vi trùng) như sốt, lưỡi bẩn …
Ngoài ra, ngộ độc thực phẩm cũng có thể gây ra các dấu hiệu nguy hiểm, nặng:
- Thần kinh: rối loạn cảm giác, yếu, liệt, cứng cơ, nhìn mờ, co giật, lẫn lộn, lơ mơ, hôn mê ….
- Tim mạch, hô hấp: đau ngực, loạn nhịp tim, tụt huyết áp, khó thở …
- Dấu hiệu tiêu hóa, nhiễm trùng nặng, dai dẳng: đau bụng liên tục, tiêu chảy nhiều, không giảm, phân có máu, đái ít …
- Người có thể trạng yếu như người già, trẻ nhỏ, người giảm miễn dịch…
Nhiều bệnh dễ nhầm với ngộ độc thực phẩm như: Các bệnh ở não, nhồi máu cơ tim thất phải, nhiều bệnh cấp cứu ở bụng (như thủng dạ dày tá tràng, viêm ruột thừa, tắc mạch, viêm tụy cấp, giun chui ống mật, thai ngoài tử cung vỡ, vv …) và các bệnh khác.
Sơ cứu, xử trí nghi ngờ ngộ độc thực phẩm
Khi nhận thấy bản thân hoặc người xung quanh có biểu hiện của ngộ độc thực phẩm, người dân cần bình tĩnh và áp dụng các biện pháp sơ cứu ngay lập tức để giảm thiểu ảnh hưởng, tác động xấu đến sức khỏe. Một số biện pháp sơ cứu, xử trí như:
- Gây nôn: chỉ định trong trường hợp người bệnh vẫn còn tỉnh táo, mới uống, ăn phải chất độc và chưa có triệu chứng ngộ độc. Chống chỉ định khi người bệnh lờ đờ, hôn mê, co giật, khó thở,… Gây nôn bằng cách uống 100 – 200 ml nước sạch rồi dùng tăm bông hoặc hai ngón tay đã rửa sạch ngoáy vào cuống lưỡi, cổ họng.
- Người bệnh nếu nôn ói, tiêu chảy nhiều có thể bị mất nước, điện giải thì cần được bù nước, điện giải. Nếu người bệnh có khả năng uống được thì bù nước bằng dung dịch oresol. Nếu sử dụng dung dịch oresol bù nước thì người bệnh hoặc người nhà cần đọc kỹ hướng dẫn pha nước đúng liều lượng, nên pha với nước đun sôi để nguội và sử dụng dung dịch vừa pha trong vòng 24 giờ. Các đồ uống thay thế khác như nước khoáng, nước hoa quả, nước cháo, nước canh.
- Nếu người bệnh hôn mê, co giật thì cần được đặt nằm nghiêng an toàn sang một bên và không cho bất cứ vật gì vào miệng người bệnh.
- Nhanh chóng gọi cấp cứu theo số máy 115 hoặc đưa người bệnh đến ngay cơ sở y tế gần nhất. Đồng thời, người hỗ trợ cần lưu lại mẫu thực phẩm nghi ngờ gây ngộ độc, kể cả chất nôn, chất thải ra từ người bệnh để giúp xác định nguyên nhân gây ngộ độc.
Tóm lại: Ngộ độc thực phẩm là vấn đề thường thấy, nhất là mùa nóng oi bức, thực phẩm dễ bị ôi thiu hay mùa mưa bão do nhiễm bẩn. Vì vậy, người bị ngộ độc cần sớm đi khám khi những triệu chứng ngộ độc thực phẩm.