Theo đó, Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024, có hiệu lực chính thức từ ngày 1/7/2025. Trong đó, Luật Bảo hiểm xã hội quy định rõ ràng: các hành vi chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp; đồng thời thiết lập hệ thống chế tài xử lý nghiêm minh, chặt chẽ và cụ thể hơn. Đây là bước tiến quan trọng nhằm tăng cường tính răn đe, nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật, qua đó bảo đảm quyền lợi chính đáng của người lao động.
Tuy nhiên, thực tế thời gian qua cho thấy, tình trạng nợ lương, chậm hoặc trốn đóng bảo hiểm xã hội vẫn diễn ra ở nhiều doanh nghiệp, gây hệ lụy nghiêm trọng.
Xử lý nghiêm đơn vị nộp chậm, trốn đóng
Nhằm khắc phục những hạn chế trên, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 274/2025/NĐ-CP (ngày 16/10/2025) quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội về chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp; khiếu nại, tố cáo về bảo hiểm xã hội. Theo đó, Nghị định quy định rõ trách nhiệm của cơ quan quản lý trong việc phát hiện sớm, ngăn chặn và xử lý dứt điểm các hành vi vi phạm, không để kéo dài tình trạng nợ đọng đóng bảo hiểm xã hội.
Để thực hiện hiệu quả Luật Bảo hiểm xã hội và Nghị định số 274/2025/NĐ-CP, bảo hiểm xã hội các địa phương cần chủ động, kiên quyết và linh hoạt hơn trong triển khai. Trước hết, cần tăng cường đối thoại với doanh nghiệp chậm đóng, nắm bắt khó khăn thực tế để có hướng hỗ trợ phù hợp. Cùng với đó, có các biện pháp mạnh mẽ áp dụng đối với những đơn vị cố tình vi phạm, buộc phải hoàn tất các khoản nợ bảo hiểm xã hội phát sinh, nếu không sẽ bị xử phạt nghiêm khắc hơn theo quy định mới.
Đẩy mạnh triển khai ứng dụng cùng ứng dụng "Bảo hiểm xã hội số - VssID"
Cơ quan Bảo hiểm xã hội cần hướng dẫn doanh nghiệp lập kế hoạch đóng bổ sung, xem xét gia hạn nếu đủ điều kiện. Đồng thời, đẩy mạnh triển khai ứng dụng cùng ứng dụng "Bảo hiểm xã hội số - VssID", cùng với duy trì các kênh tư vấn trực tuyến qua Zalo, hotline hoặc bộ phận “một cửa”. Mục tiêu không chỉ là thu nợ, mà là đồng hành cùng doanh nghiệp tuân thủ pháp luật, phòng ngừa vi phạm ngay từ đầu.
Cùng với đó, việc công khai danh sách các đơn vị nợ đọng, trốn đóng trên phương tiện thông tin đại chúng và Cổng thông tin của cơ quan Bảo hiểm xã hội, sẽ góp phần tạo áp lực dư luận, buộc doanh nghiệp phải tuân thủ pháp luật. Danh sách này cũng nên được gửi tới các cơ quan chức năng liên quan để hạn chế doanh nghiệp vi phạm tiếp tục tiếp cận chính sách ưu đãi, vay vốn hoặc đấu thầu dự án công.
Một trong những dấu hiệu cảnh báo sớm “sức khỏe doanh nghiệp” là nợ lương kéo dài. Do đó, người lao động cũng cần chủ động theo dõi tình trạng đóng bảo hiểm xã hội của mình qua ứng dụng VssID (bảo hiểm xã hội số) để kịp thời phát hiện, phản ánh bất thường với bộ phận nhân sự hoặc cơ quan Bảo hiểm xã hội.
Chỉ khi các biện pháp được triển khai đồng bộ, quyết liệt và có sự tham gia của cả hệ thống chính trị, tình trạng nợ lương, chậm hoặc trốn đóng bảo hiểm xã hội mới được ngăn chặn triệt để. Đó không chỉ là việc bảo vệ quyền lợi người lao động, mà còn là bảo vệ uy tín và sự phát triển bền vững của doanh nghiệp, của nền kinh tế và của chính xã hội.