Theo số liệu của Bộ Y tế năm 2024, Việt Nam hiện có khoảng 5 triệu trẻ em trong độ tuổi đi học mắc tật khúc xạ, tương đương 30–40% tổng số học sinh.
Tỷ lệ này tại thành thị cao gấp đôi nông thôn (30–40% so với 15–20%), cho thấy môi trường sống và thói quen sinh hoạt đóng vai trò quyết định, chứ không phải chỉ do di truyền.
“Di truyền chỉ chiếm khoảng 25% nguyên nhân. Phần lớn trẻ bị cận do áp lực học tập, thiếu vận động và lạm dụng thiết bị điện tử.”
— PGS.TS. Trần Thị Hạnh, chuyên gia y tế học đường
Điều đáng mừng là: tật khúc xạ có thể phòng ngừa hiệu quả nếu trẻ được chăm sóc mắt đúng cách ngay từ sớm.
Công nghệ và học tập – Khi hiện đại cần đi cùng cân bằng
Công nghệ mở ra nhiều cơ hội học tập mới, song cũng khiến trẻ phải nhìn gần quá lâu, ít có thời gian để mắt nghỉ ngơi.
Nhiều em gặp Hội chứng thị lực vi tính (CVS) với biểu hiện: mỏi mắt, khô mắt, đau đầu, giảm tập trung, rối loạn giấc ngủ.
Song, điều này hoàn toàn có thể thay đổi nếu cha mẹ giúp con cân bằng giữa học và chơi, giữa thế giới số và thế giới thật.
Chỉ cần một giờ vui chơi ngoài trời hay vài phút thư giãn giữa giờ học cũng giúp đôi mắt được nghỉ ngơi.
Ba “chìa khóa vàng” giúp bảo vệ thị lực trẻ em
1.Tăng cường ánh sáng tự nhiên – ít nhất 2 giờ mỗi ngày
Nghiên cứu cho thấy, trẻ hoạt động ngoài trời ít nhất 120 phút mỗi ngày sẽ có nguy cơ cận thị thấp hơn rõ rệt.
Ánh sáng tự nhiên giúp mắt điều tiết linh hoạt, làm chậm tiến triển của cận thị, đồng thời cải thiện sức khỏe tinh thần và thể chất.
Gợi ý cho cha mẹ:
-
Cho con chơi bóng, đạp xe, trồng cây hoặc đơn giản là dạo quanh công viên mỗi chiều.
-
Vừa giúp mắt khỏe, vừa tăng gắn kết gia đình.
2. Kỷ luật trong sử dụng thiết bị – Quy tắc 20-20-20
Không cần “cấm tuyệt đối”, chỉ cần hướng dẫn con sử dụng thiết bị đúng cách.
Áp dụng quy tắc 20-20-20: Cứ sau 20 phút nhìn gần, hãy cho trẻ nhìn ra xa 20 feet (khoảng 6 mét) trong 20 giây để mắt được nghỉ.
Khuyến nghị của chuyên gia:
Dưới 18 tháng tuổi: Không nên dùng thiết bị điện tử.
Từ 18 tháng – 4 tuổi: Không quá 1 giờ mỗi ngày.
Khoảng cách an toàn: 30–40 cm từ mắt đến màn hình.
Không để thiết bị trong phòng ngủ, vì ánh sáng xanh ức chế hormone melatonin, ảnh hưởng đến giấc ngủ.
“Không phải cấm công nghệ, mà là dạy trẻ làm chủ công nghệ. Khi biết sử dụng đúng cách, màn hình có thể trở thành công cụ học tập hữu ích.”
— TS. Nguyễn Hoàng Minh, Hội Nhãn khoa Việt Nam
3. Khám mắt định kỳ và phối hợp giữa gia đình – nhà trường
Phụ huynh nên đưa trẻ đi kiểm tra thị lực mỗi 6 tháng, kể cả khi chưa có dấu hiệu giảm thị lực rõ rệt.
Nhiều trường học hiện đã tăng cường hoạt động ngoài trời, lồng ghép nội dung giáo dục thị lực vào các buổi ngoại khóa.
“Mắt sáng, tâm sáng – đó là món quà quý giá nhất mà cha mẹ có thể trao cho con.”
Hãy bắt đầu ngay hôm nay, bằng những thói quen nhỏ, để mỗi ánh nhìn của con luôn trong trẻo và tràn đầy năng lượng sống.