(Ảnh minh họa)
- Cha ơi, cha đừng đi! Cha đừng bỏ chúng con! Cha đừng mua cho con bất cứ thứ gì và cũng đừng mua gì nữa cho anh Alyosha. Chỉ cần cha ở với chúng con thôi! Con không cần ôtô, không cần kẹo bánh. Không cần quà gì đâu! Chỉ cần có cha ở bên! – thằng Gleb sáu tuổi vừa níu chặt chân cha và gào khóc nức nở.
Trong lúc đó, mẹ chúng cũng đang khóc vật vã trong phòng. Cô không còn sức để đứng dậy và bước ra khỏi phòng nữa.
Còn thằng anh Alyosha mười bốn tuổi vẫn đứng câm lặng, tay nắm chặt thành nắm đấm.
Chỉ có Gleb còn quá nhỏ tuổi nên vẫn chưa hiểu gì cả. Còn thằng anh Alyosha đã thấy mẹ mình khổ sở thế nào. Trước đó, mẹ nó đã quỳ xuống cầu xin cha nó hãy ở lại, dù chỉ là đợi một thời gian nữa đến khi thằng Gleb khôn lớn thêm đôi chút. Nhưng mọi lời cầu xin đều rơi vào thinh không.
- Thôi đi! Đứng dậy! Không phải hạ mình, em có nghe thấy không! Cha không cần em đâu. Và không cần cả anh nữa. Không cần ai trong chúng ta, vậy hãy để cha đi đâu thì đi! - Alyosha chạy đến và giằng cậu em trai ra khỏi bố.
- Con trai, sao con lại làm thế? Cha sẽ còn đến thăm và sẽ giúp các con. Chỉ là cha sẽ ở chỗ khác thôi. Nhưng không phải vì thế mà cha không yêu các con. Đơn giản là chúng ta đã quyết định như vậy mà, - người cha lên tiếng.
- Những ai đã quyết định ạ? Đó là cha quyết định! Cha nghĩ rằng con không nghe thấy gì à? Mẹ đã xin cha đừng đi. Ở đây có mẹ và chúng con! Chúng ta là một gia đình. Còn cha thì bỏ đi! Cha đến với người đàn bà khác! Cha yêu quý người đó hơn mẹ phải không? - Alyosha cố kìm nén để không bật ra tiếng khóc.
Giá như cha ôm cậu, đặt túi xuống và nói rằng tất cả là một sai lầm ngu ngốc, thì... cậu sẽ ôm chầm lấy cha. Sẽ bỏ qua tất cả. Và dĩ nhiên, sẽ tha thứ cho cha mình.
Bởi vì đó là người cha của chúng. Người đã dạy hai anh em sửa xe, đưa chúng đi câu cá măng, đá bóng, đọc sách cho chúng nghe trước khi ngủ. Làm sao mà cha nỡ bỏ đi và nỡ xóa bỏ mọi thứ khỏi cuộc đời mình? Làm sao mà cha nỡ xóa bỏ cả ba mẹ con? Vì cái gì?
Gleb càng khóc to hơn. Người mẹ cũng vật vã nức nở. Người cha đưa mắt nhìn cả ba mẹ con một lượt và... bỏ đi, dáng đi như còng xuống.
Và tiếng gào của thằng em vẫn văng vẳng theo rất lâu: "Cha ơi! Cha đừng đi!"
Kể từ đó, cuộc sống của ba mẹ con đã thay đổi.
Alexei (tên chính thức của Alyosha) căm hận cha mình. Anh không muốn gặp cha và ném trả lại những món quà mà cha mang đến.
Gleb lúc nào cũng chờ mong cha đến. Lúc thì ngồi bệt ngoài cửa lúc thì đứng trên ban công và nhìn về phía xa xăm.
Người cha xin được dẫn các con đi chơi nhưng người mẹ không đồng ý. Tuy Alyosha không muốn gặp cha còn Gleb lại chạy đến với cha, nhưng mẹ và anh trai bảo nó - cha không muốn nhìn thấy nó.
Vì tự ái nên người mẹ đã từ chối nhận tiền cấp dưỡng mà người cha đưa, nên bà phải nai lưng làm việc để nuôi gia đình.
- Cha các con đã yêu người khác. Đó là chuyện bình thường thôi! Ở nhà người khác ngọt ngào hơn! Cha không cần các con đâu. Cha sắp có con khác rồi! – mẹ chúng luôn thích nói những câu như vậy.
Mỗi lần như thế, Alyosha im lặng, mặt mày u ám, còn Gleb thì lại khóc.
Một năm sau, người cha trở về. Hay đúng hơn là ông muốn quay lại. Hôm đó Gleb không có ở nhà. Chỉ có Alyosha và mẹ. Người cha cầu xin mẹ và các con tha thứ và nói rằng ông đã sai lầm. Ông đã hiểu ra rằng mình không thể sống thiếu các con. Cuộc sống mà không có con cái thì thật vô nghĩa.
Chỉ có mẹ là không chấp nhận cha quay về. Đây là lúc mẹ trả thù. Cả Alyosha cũng không chấp nhận. Họ vẫn chưa thể quên được mình đã bị cha làm tổn thương. Trong lòng họ không có chỗ cho sự tha thứ.
Nhưng mẹ không hỏi ý kiến Gleb vì nó vẫn còn quá nhỏ.
Thời gian trôi qua. Alyosha trở thành doanh nhân. Gleb trở thành bác sĩ. Người anh cả đã lập gia đình. Người em chăm sóc mẹ đến những giây phút cuối cùng, nhưng bà sớm qua đời. Ngay sau đó Gleb quyết định kết hôn với người bạn thời thơ ấu của mình là Katya.
Trước đó, người anh có công việc làm ăn ở một thành phố khác. Anh đề nghị người em đi cùng để nhân tiện nghỉ ngơi một chút. Họ chọn đi tàu thay vì đi bằng ôtô. Trên tàu, họ vừa uống trà trong những chiếc cốc thủy tinh có đế rộng vừa trò chuyện trong tiếng ồn ào của bánh xe nghiến trên đường ray.
Họ không tranh cãi với nhau, sống với nhau khá thân ái tuy hiếm khi gặp nhau. Nhưng họ quá khác nhau về tính cách. Alexei là người cứng rắn, không chấp nhận ý kiến phản đối của người khác mà chỉ nghe chính bản thân mình. Anh thường gọi đùa em trai mình là “Mr. Nhân từ”. Và lúc nào cũng khuyên em trai vứt bỏ cái gọi là lòng tốt vì ngày nay không nó phù hợp nữa.
Công việc xong xuôi, họ đi dạo quanh thành phố xinh đẹp và xa lạ này, trầm trồ ngắm nhìn những khung cảnh tươi đẹp rồi đi ra ga tàu.
Gần đến lối vào ga, Alexei suýt vấp phải một người đàn ông. Anh tỏ ra ghê tởm nhìn ông ta, miệng thì cằn nhằn rằng không có chỗ khác để ngồi hay sao mà ngồi chỗ không nên ngồi này. Ông ta nằm xoài trên một miếng bìa các tông, trông vô cùng bẩn thỉu, râu ria đã lâu không cạo, cụt cả hai chân. Và ông ta bỗng ngước mắt nhìn lên.
Gleb đã đi qua hẳn nhưng bất chợt nghe thế tiếng cười của anh trai. Anh dừng lại.
Alexei vừa cười sằng sặc vừa chỉ tay về phía người ăn mày. Gleb nhanh chóng đến gần, nắm tay áo kéo anh trai đi theo mình.
- Đừng làm thế! Không đẹp đâu. Đối với ông ấy vậy là chưa đủ hay sao? Tại sao ông ấy lại như vậy. Không đến lượt chúng ta phán xét! – anh nói nhỏ.
- Em nói gì? Không đến lượt chúng ta phán xét hả, em trai? Em không nhận ra à? Ừ, phải rồi, lúc đó em vẫn còn nhỏ. Còn anh thì nhận ra. Nhận ra ngay. Mắt của cha chúng ta rất đặc biệt, chúng ta cũng có cặp mắt như thế. Màu xanh lục, chết tiệt. Mẹ lúc nào cũng nói rằng mẹ yêu cha vì đôi mắt ấy. Hóa ra kết cục không tốt đẹp như vậy. Ông còn ngồi đó làm gì, đồ khốn? Ông thấy thú vị chưa? Cha, chúng tôi là con của ông đây. Ông không ngờ à? Ông có nhận ra chúng tôi không? Chúng ta lại gặp nhau ở đây. Còn tôi thì không nghĩ rằng lúc nào đó sẽ gặp lại ông. Nhưng ông thấy chưa, trời xanh cũng có mắt đấy chứ. Bây giờ bộ dạng ông như thế này. Đó là vì ông phải trả giá cho những giọt nước mắt của mẹ tôi và của chúng tôi. Vì tất cả mọi chuyện mà ông đã gây ra! - Alexei giận dữ hét lên.
Gleb bị sốc đến mức không thể thốt nên lời. Còn người đàn ông nằm trên mặt đất chỉ vừa khóc thầm vừa lẩm bẩm nói rằng ông có hai đứa con thật đẹp và ngoan ngoãn.
- Ông không xứng đáng! Thế thôi. Thật tiếc rằng ông là cha của chúng tôi! Tôi thấy xấu hổ và ghê tởm! Ông sẽ chết đường chết chợ. Đây là hình phạt dành cho ông. Bây giờ ông cứ khóc đi. Và chống mắt lên mà nhìn. Ông không muốn một cuộc sống bình thường đúng không? Không muốn sống với gia đình mình đúng không? Ông đã bỏ đi với người tình mới. Người tình đó của cha đâu rồi, hả cha? Có lẽ, ông lại đưa một mụ ăn mày khác về? Đồ cặn bã, - Alexei tiếp tục la hét.
- Đủ rồi! Anh dừng lại đi! Dừng lại ngay, nếu không tôi không chịu trách nhiệm về bản thân mình đâu! - Gleb hét lên.
Người anh muốn đáp lại em trai mình gay gắt nhưng rồi anh ta há hốc mồm kinh ngạc. Gleb ngồi xổm xuống, chìa tay ra, vuốt ve gò má bẩn thỉu của người ăn mày và nói:
- Con chào cha!
Người cha nắm lấy tay anh và ấp vào ngực mình. Ông cúi gục đầu và bật khóc thành tiếng.
Giây phút này ông nhìn thấy ai ở trước mặt mình? Có lẽ, đó là đứa bé trắng trẻo, có đôi mắt to tròn bám chặt lấy chân ông cách đây nhiều năm và vừa khóc vừa gào: “Cha ơi, cha, cha đừng đi”?
Cả hai con của ông đã lớn khôn. Họ đã là những người đàn ông trưởng thành. Và dĩ nhiên ông là người có lỗi với họ.
Người con cả vẫn tiếp tục gào hét như phát rồ. Người cha im lặng. Ông biết mình xứng đáng phải nhận những điều ấy. Nhưng trái tim ông tan nát không phải vì lời trách móc cay nghiệt của Alexei. Mà vì đôi mắt to tròn nhân hậu và bàn tay dịu dàng của đứa con út. Anh không nói một lời trách móc. Nhưng chính tình yêu và sự tận tâm thầm lặng này đã làm bộc lộ ra mọi thứ từ sâu thẳm trong lòng anh.
- Thôi, đủ rồi. Ông già đã lãnh đủ rồi. Gleb, chúng ta đi thôi, tàu sắp tới rồi, - Alexey nâng em trai đứng dậy.
- Em không đi. Anh đi đi. Em đi sau. Em không thể bỏ cha ở lại! - Gleb đứng dậy.
- Em nói gì? Em không bỏ cái đồ rác rưởi đã làm cuộc đời mẹ con chúng ta tan nát này à? Em vẫn coi ông ấy là cha à? Em có bị điên không? Em có thấy mình trở thành cái gì không? Phỉ nhổ vào ông ấy và đi thôi! Đây là lần đầu tiên anh cảm thấy sướng! Ông ấy đang đau khổ, tốt thôi! Không còn thời gian sụt sịt đâu, chúng ta đi thôi! - Alex kéo tay em trai.
Ngay lúc đó Gleb đã bế cha lên. Người mà anh gọi là cha ấy gày gò, nhẹ bỗng, chỉ có đôi tay là mạnh mẽ vì ông dùng chúng để di chuyển.
Những người được chứng kiến cảnh tượng này thở dài kinh ngạc. Người anh không thốt ra được câu nào. Người cha vòng tay ôm cổ con trai út.
Mọi thứ trong không gian dường như đông cứng lại. Alexei bật ra một câu chửi thề và nhanh chân bỏ đi.
- Con trai. Con trai yêu quý. Con… hãy tha thứ cho cha. Còn đôi chân của cha... lúc đó gần như bị lạnh cứng. Cha cảm thấy rất tồi tệ khi không có mẹ và các con, cha đã muốn trở về, nhưng không thành. Thế là từ đó cha đi lang thang, mọi thứ đã chẳng ra gì. Con hãy để cha ở lại. Không cần phải vậy đâu, Glebushka (tên gọi thân mật của Gleb). Cha có lỗi, con yêu quý, - ông khẽ nói.
- Con đã tha thứ cho cha từ lâu rồi. Nhưng xin lỗi, con sẽ không bỏ cha ở đây. Bây giờ con sẽ tắm rửa, khám bệnh cho cha. Con đã trở thành bác sĩ rồi, cha nhớ không, hồi bé cha con mình đã cùng nhau chơi trò chữa bệnh cho đồ chơi? Con có con hà mã, con suốt ngày đo nhiệt độ cho nó bằng cái thìa! Và chở tất cả các con vật của mình trên xe ôtô. Cha là tài xế còn con là bác sĩ. Cha có nhớ không? Sau này chúng ta sẽ nghĩ ra cách gì đó để giúp cha di chuyển dễ dàng hơn. Rồi cha sẽ về sống với con, con có một căn hộ ba phòng. Cuối tuần, con có thể đưa cha về dacha (nhà nghỉ ở ngoại ô), tự con xây đấy. Cha sẽ cảm thấy dễ chịu trong bầu không khí trong lành, trong nhà thủy tạ. Buổi tối cha con mình sẽ cùng nhau uống trà, - người con trai nói.
Anh chậm rãi đi về phía cửa ra. Một chàng trai khỏe mạnh và cao thượng. Bế người cha yếu đuối trên tay mình. Người đó đã từng bỏ rơi và phản bội anh.
Một số người chứng kiến cảnh tượng ấy đã chê trách người cha và lắc đầu thất vọng. Kiểu như, tại sao ông ấy lại làm như vậy? Đáng lẽ chỉ bước ngang qua giống như người anh. Người ta đối xử với bạn thế nào thì bạn sẽ đáp lại như vậy. Ngược lại, những người khác thì khâm phục hành động của người con út và nói rằng đó là vì quan hệ huyết thống.
Đơn giản là một đứa trẻ biết chữa bệnh cho những con vật đồ chơi thì sẽ trở thành con người chân chính và nhân hậu. Và anh rất yêu cha mình, bất chấp mọi thứ trên đời.
(Nguyên bản tiếng Nga: ВОКЗАЛЬНЫЙ ПОПРОШАЙКА)
Người dịch: Dương Nguyên Khải.