Không còn nằm ở mức độ cảnh báo dự phòng, dịch sởi năm 2025 thực sự đã trở thành bài toán khó giải đối với hệ thống y tế Việt Nam. Số liệu tích lũy từ đầu năm cho thấy biểu đồ ca bệnh đang dựng đứng với gần 43.000 ca nghi mắc – một mức tăng đột biến so với sự rải rác (chỉ hơn 100 ca) của cùng kỳ năm 2024.
Dịch bệnh hiện nay không còn khu trú ở vùng sâu vùng xa mà đã đô thị hóa, tấn công trực diện vào các thành phố lớn. Riêng khu vực phía Nam chiếm gần 57% tổng số ca mắc; trong đó TP.HCM, Đồng Nai và Bình Dương đang là những điểm nóng "đỏ rực" trên bản đồ dịch tễ.
 |
| Số ca mắc sởi năm 2025 tăng đột biến tại khu vực phía Nam, đặc biệt là TP.HCM, đặt hệ thống y tế vào tình trạng báo động. |
Vì sao trẻ dưới 9 tháng không còn an toàn?
Điểm khác biệt đáng báo động nhất của đợt dịch cuối năm 2025 chính là sự dịch chuyển về độ tuổi mắc bệnh. Theo báo cáo từ Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TP.HCM (HCDC), trong khi nhóm trẻ lớn (1-10 tuổi) đã được kiểm soát nhờ các chiến dịch tiêm vét, thì số ca mắc ở nhóm trẻ từ 6 đến dưới 9 tháng tuổi lại gia tăng liên tục.
Các chuyên gia gọi đây là hậu quả của "Khoảng trống miễn dịch" (Immunity Gap). Để dễ hình dung, phụ huynh có thể hiểu như sau:
- Trước đây: Các mẹ thế hệ trước thường có miễn dịch tự nhiên do từng mắc sởi thực tế. Lượng kháng thể này truyền cho con qua nhau thai rất lớn, đủ trở thành "tấm khiên" bảo vệ bé đến hơn 9 tháng tuổi.
- Hiện nay: Đa số các mẹ trẻ được bảo vệ bằng vắc-xin. Kháng thể sinh ra từ vắc-xin tuy an toàn cho mẹ nhưng lượng truyền sang con lại thấp hơn và suy giảm nhanh hơn.
Hệ quả là nhiều bé mới 4-6 tháng tuổi đã cạn kiệt "vốn liếng" kháng thể từ mẹ. Lúc này, trẻ rơi vào trạng thái không được bảo vệ (khoảng trống) trước khi kịp đến lịch tiêm chủng tiêu chuẩn là 9 tháng tuổi.
 |
| Đồ họa mô phỏng "Khoảng trống miễn dịch": Khi kháng thể từ mẹ suy giảm sớm (lúc 4-6 tháng) trong khi trẻ chưa đến tuổi tiêm chủng (9 tháng), nguy cơ mắc sởi sẽ tăng cao. |
Kích hoạt "Lá chắn sớm": Tiêm vắc-xin từ 6 tháng tuổi
Trước tình hình cấp bách và sự xuất hiện của các ca biến chứng nặng, thậm chí tử vong ở trẻ nhũ nhi có bệnh nền, Sở Y tế TP.HCM đã nhận được sự phê duyệt từ Bộ Y tế để triển khai chiến lược "đi trước đón đầu".
Cha mẹ có con nhỏ cần đặc biệt lưu ý về chiến dịch tiêm chủng mới này:
- Đối tượng: Trẻ từ 6 tháng đến dưới 9 tháng tuổi sống tại vùng dịch.
- Loại vắc-xin: Vắc-xin sởi đơn giá (như MVVAC).
- Lưu ý quan trọng về "Mũi 0": Đây được xem là mũi tiêm chống dịch. Sau khi tiêm mũi này, trẻ vẫn cần tiêm lại các mũi sởi theo lịch Tiêm chủng mở rộng (lúc 9 tháng và 18 tháng) để đảm bảo miễn dịch bền vững suốt đời. Mũi tiêm sớm không thay thế cho lịch tiêm chuẩn.
Song song đó, ngành y tế cũng thực hiện chiến lược "bảo vệ kép": rà soát và tiêm bù ngay tại bệnh viện cho nhóm trẻ có bệnh lý nền, bệnh bẩm sinh – đối tượng dễ tổn thương nhất trước virus sởi.
 |
| Chiến dịch tiêm vắc-xin sởi cho trẻ từ 6-9 tháng tuổi ("Mũi 0") là giải pháp cấp bách để bảo vệ trẻ trước khi đến lịch tiêm chủng mở rộng. |
Lời khuyên từ chuyên gia: Đừng để sự chủ quan trả giá
Trong bối cảnh "dịch chồng dịch" (sốt xuất huyết, tay chân miệng cùng đang lưu hành), các chuyên gia y tế gửi gắm đến phụ huynh 3 nguyên tắc vàng để bảo vệ con em mình:
- Tuân thủ lịch tiêm mới: Nếu con trong độ tuổi 6-9 tháng và sống tại vùng có dịch, hãy đưa trẻ đi tiêm ngay theo hướng dẫn của trạm y tế địa phương.
- Rà soát sổ tiêm chủng: Với trẻ lớn hơn, nếu chưa tiêm đủ 2 mũi sởi, cha mẹ cần đưa con đi tiêm bù ngay lập tức. Đừng đợi đến khi lớp học có ca bệnh mới lo lắng.
- Nhận diện dấu hiệu sớm: Sởi thường khởi phát với sốt cao, viêm kết mạc (mắt đỏ, chảy nước mắt), chảy nước mũi và sau đó là phát ban. Đặc biệt với trẻ có bệnh nền, sởi có thể diễn tiến suy hô hấp rất nhanh, cần đưa đến cơ sở y tế ngay khi có dấu hiệu nghi ngờ.
 |
| 4 dấu hiệu điển hình của bệnh sởi cha mẹ cần thuộc nằm lòng: Sốt cao, ho/chảy mũi, mắt đỏ và phát ban. |
Con số 43.000 ca mắc là hồi chuông cảnh tỉnh mạnh mẽ cho thấy sởi không phải là "bệnh lành tính" đã lùi vào dĩ vãng. Bảo vệ trẻ em, đặc biệt là nhóm trẻ nhũ nhi trước làn sóng dịch 2025, không chỉ là nhiệm vụ của ngành y tế mà cần sự chủ động từ mỗi gia đình.
"Tiêm đúng lịch, tiêm đủ liều" chính là tấm lá chắn vững chắc nhất mà ba mẹ có thể trang bị cho con lúc này./