Dưới đây là tổng hợp 5 nhóm bệnh viêm khớp phổ biến nhất, bao gồm cơ chế, biểu hiện đặc trưng và các dấu hiệu nhận biết sớm giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe.
1. Thoái hóa khớp (Osteoarthritis – OA)
|
| Hình ảnh thoái hóa khớp do quá trình lão hóa. |
Đây là dạng viêm khớp phổ biến nhất, không do nguyên nhân miễn dịch mà do quá trình lão hóa tự nhiên hoặc chịu lực quá tải, thường gặp ở người sau 50 tuổi.
Cơ chế: Sụn khớp bị mòn, mỏng dần, nứt và bong tróc khiến xương dưới sụn tiếp xúc trực tiếp với nhau gây phản ứng viêm. Đồng thời, dịch khớp giảm chất lượng làm giảm khả năng bôi trơn.
Vị trí thường gặp: Khớp gối, khớp háng, cột sống thắt lưng và cổ.
Triệu chứng điển hình:
- Đau tăng khi vận động, giảm khi nghỉ ngơi (kiểu đau cơ học).
- Cứng khớp buổi sáng dưới 30 phút.
- Có tiếng lạo xạo trong khớp khi đi lại.
- Có thể kèm sưng hoặc tràn dịch khớp gối.
Biến chứng: Lệch trục chân (chân vòng kiềng), giảm biên độ vận động và mất chức năng vận động nếu không điều trị.
2. Viêm khớp dạng thấp (Rheumatoid Arthritis – RA)
|
| Hội chứng viêm khớp dạng thấp xảy ra nhiều nhất ở các khớp bàn tay, cổ tay |
Là bệnh tự miễn mạn tính nguy hiểm, trong đó hệ miễn dịch tấn công nhầm màng hoạt dịch, gây phá hủy sụn và xương.
Đặc điểm nhận dạng:
- Viêm nhiều khớp mang tính chất đối xứng (hai cổ tay, hai bàn tay, khớp ngón gần – giữa).
- Cứng khớp buổi sáng kéo dài trên 1 giờ.
- Khớp sưng, nóng, đỏ, đau rõ rệt.
- Ảnh hưởng toàn thân: Thiếu máu, sụt cân, mệt mỏi, có thể tổn thương tim, phổi.
Biến chứng: Giai đoạn muộn gây biến dạng khớp (bàn tay gió thổi), trượt khớp cổ tay, tàn phế.
Lưu ý: Nhận biết sớm cực kỳ quan trọng vì bệnh đáp ứng tốt nhất trong "giai đoạn vàng 6 tháng đầu".
3. Bệnh Gout (Gouty Arthritis)
|
| Gout (gút) thường xảy ra ở ngón chân cái |
Bệnh viêm khớp do rối loạn chuyển hóa, dẫn đến lắng đọng tinh thể urat trong khớp và mô mềm.
Nguyên nhân: Nồng độ acid uric trong máu tăng cao do chế độ ăn nhiều đạm, uống rượu bia, thức khuya hoặc stress.
Đặc trưng của bệnh:
- Khởi phát đột ngột, dữ dội, thường vào ban đêm.
- Khớp ngón chân cái sưng to, đỏ rực, đau buốt đến mức không thể chạm vào.
- Cơn đau cấp thường kéo dài 3–10 ngày rồi tự lui.
Biến chứng: Nếu không kiểm soát tốt, sẽ hình thành các hạt Tophi (hạt urat) ở tai, khuỷu tay, bàn chân và gây tổn thương thận, suy thận.
4. Viêm khớp do Lupus ban đỏ (SLE Arthritis)
|
| Lupus là một căn bệnh xảy ra khi hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công các mô và cơ quan của chính người bệnh, gọi là bệnh tự miễn. |
Lupus là bệnh tự miễn hệ thống, ảnh hưởng đa cơ quan: da – thận – máu – thần kinh và khớp.
Đối tượng: Hay gặp ở phụ nữ trẻ (20–40 tuổi).
Đặc điểm viêm khớp Lupus:
- Đau và cứng khớp, viêm nhiều khớp nhỏ.
- Đau nhiều nhưng ít gây phá hủy xương nặng nề như viêm khớp dạng thấp.
Dấu hiệu đi kèm: Ban đỏ hình cánh bướm ở mặt, rụng tóc, phù chân, mệt mỏi kéo dài, loét miệng.
Lưu ý: Cần theo dõi chặt chẽ vì nguy cơ tổn thương thận (viêm cầu thận Lupus) là rất cao.
5. Viêm khớp vẩy nến (Psoriatic Arthritis – PsA)
|
| Viêm khớp vảy nến với các tổn thương đặc trưng ở khớp và da |
Đây là biến chứng của bệnh vẩy nến, do rối loạn miễn dịch gây viêm cả ở da và khớp.
Biểu hiện đặc trưng:
- Ngón tay/ngón chân sưng to như "khúc dồi"
- Viêm điểm bám gân (điển hình là đau vùng gót chân).
- Tổn thương móng: Móng tay rỗ, dày, đổi màu, tách móng.
- Có thể viêm khớp liên đốt xa (đốt ngón tay gần móng nhất) – dấu hiệu rất đặc hiệu.
Biến chứng: Phá hủy khớp rất nhanh nếu không được điều trị sớm bằng thuốc điều hòa miễn dịch hoặc chế phẩm sinh học.
Các phương pháp chủ động phòng ngừa bệnh xương khớp
"Phòng bệnh hơn chữa bệnh", để duy trì hệ xương khớp khỏe mạnh và dẻo dai, bạn hãy áp dụng ngay 5 thói quen sau:
Kiểm soát cân nặng: Giảm cân giúp giảm đáng kể áp lực lên khớp gối, háng và cột sống. Cứ giảm 1kg cân nặng, khớp gối sẽ giảm được khoảng 4kg áp lực khi bước đi.
Vận động hợp lý: Duy trì thói quen tập luyện 30 phút mỗi ngày với các môn ít chịu tải trọng như: bơi lội, đạp xe, yoga. Tránh các môn đối kháng mạnh khi đã có dấu hiệu đau khớp.
Chế độ dinh dưỡng khoa học: Bổ sung đầy đủ Canxi, Vitamin D, Omega-3 (có trong cá hồi, các loại hạt). Hạn chế rượu bia và nội tạng động vật để phòng ngừa Gout.
Thay đổi tư thế sinh hoạt: Tránh ngồi một chỗ quá lâu, hạn chế ngồi xổm, quỳ gối hoặc bê vác vật nặng sai tư thế để bảo vệ cột sống và khớp gối.
Uống đủ nước: Nước chiếm 70% thành phần đĩa đệm và sụn khớp, giúp duy trì sự bôi trơn và đàn hồi.
Khi nào cần đi khám ngay!
Bạn cần đến gặp bác sĩ chuyên khoa Cơ Xương Khớp nếu nhận thấy các dấu hiệu sau:
-
Sưng hoặc đau khớp kéo dài trên 1 tuần.
-
Cứng khớp buổi sáng kéo dài trên 30–60 phút.
-
Đau tăng dần, không đáp ứng với nghỉ ngơi hoặc thuốc giảm đau thông thường.
-
Xuất hiện biến dạng khớp, teo cơ, hạn chế vận động.
-
Có dấu hiệu toàn thân đi kèm: Sốt nhẹ, mệt mỏi, gầy sút cân không rõ nguyên nhân.
Việc thăm khám sớm giúp chẩn đoán chính xác, từ đó có phác đồ điều trị đúng bệnh, ngăn ngừa các tổn thương khớp vĩnh viễn.
Hỏi - đáp cùng Bác sỹ
Quý độc giả có câu hỏi liên quan đến bài viết hoặc cần tư vấn về tình trạng sức khỏe xương khớp, vui lòng gửi thư về địa chỉ email của Tạp chí. Câu hỏi của bạn sẽ được chuyển đến Bác sĩ chuyên khoa và phản hồi trong thời gian sớm nhất.
📩 Câu hỏi gửi về: suckhoetreem2024@gmail.com.